Σειρά “Γραμματική της φαντασίας”, εμπνευσμένη από το ομώνυμο βιβλίο του Τζιάνι Ροντάρι
Grammatica della Fantasia ήταν ο πρωτότυπος τίτλος του εξαιρετικά σημαντικού βιβλίου του Ιταλού Τζιάνι Ροντάρι που εκδόθηκε στην Ιταλία το 1973 (εκδόσεις Giulio Einaudi) και στην Ελλάδα το 1985 (εκδόσεις Τεκμήριο). Η σειρά μας “Γραμματική της φαντασίας” έχει την αφετηρία σε αυτό ακριβώς το εμπνευσμένο βιβλίο.
Τα κλιμακωτά ποιήματα
Τα κλιμακωτά ποίημα αυξάνουν βαθμιαία (κλιμακωτά) την ένταση στην παρουσίαση μιας σειράς από γεγονότα ή καταστάσεις. Κάθε προστιθέμενο δηλαδή γεγονός/κατάσταση, είναι πιο έντονο από το προηγούμενο, παίρνει τη δική του θέση στην ιστορία, την απόλυτη σειρά του στην αρχή της ιστορίας μέχρι να έρθει η επόμενη αναφορά, η επόμενη πρόταση και να πάρει τη θέση του “σπρώχνοντάς” το μια θέση “πιο μέσα”.
Κλασικό παράδειγμα:
Πήγε και ο ποντικός, και πήρε το φιτίλι
μέσ’ από το καντήλι
που έφεγγε και κένταγε η κόρη το μαντήλι,
ντίλι ντίλι ντίλι, της κόρης το μαντήλι.
Πάει και η γάτα κι έφαγε τον ποντικό
που πήρε το φιτίλι μέσ’ από το καντήλι
που έφεγγε και κένταγε η κόρη το μαντήλι,
ντίλι ντίλι ντίλι, της κόρης το μαντήλι.
Πάει κι ο σκύλος που έφαγε τη γάτα
που έφαγε τον ποντικό
που πήρε το φιτίλι μέσ’ από το καντήλι
που έφεγγε και κένταγε η κόρη το μαντήλι,
ντίλι ντίλι ντίλι, της κόρης το μαντήλι.
Κατόπιν εμφανίζονται στο ποίημα το ξύλο, ο φούρνος, το ποτάμι, το βόδι κι ο χασάπης. Το ποίημα έτσι μεγαλώνει διαρκώς και τα γρανάζια της μνήμης μας παίρνουν φωτιά.
Τέτοια ποιήματα μπορούμε να αυτοσχεδιάσουμε μέσα στην τάξη με τα παιδιά ή και οπουδήποτε αλλού (σπίτι κτλ) είτε αυθόρμητα είτε με βάση κάποιο κλιμακωτό παραμύθι που διαβάσαμε. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να θέσει την πρώτη πρόταση που θα λειτουργήσει ως συνθήκη εκκίνησης για το ποίημα.
Αν ασχολούμαστε, για παράδειγμα, με τον χειμώνα και έχουμε διαβάσει το υπέροχο “Γάντι”, μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μια τέτοια ή παρόμοια συνθήκη:
Ήταν ένας κυνηγός που πήγαινε στο δάσος
και του ‘πεσε το γάντι πάνω στο άσπρο χιόνι
Μπορούμε να δώσουμε τώρα το λόγο στα παιδιά ρωτώντας προωθητικές ερωτήσεις. “Ποιος λέτε να εμφανίστηκε τώρα στο δάσος και μπήκε μέσα στο γάντι;”
Ήρθε κι ένας ποντικός και μπήκε μες το γάντι
που έπεσε απ’ τον κυνηγό πάνω στο άσπρο χιόνι
και τώρα δεν παγώνει.
Ήρθε κι ένας βάτραχος και μπήκε μες το γάντι
που είχε μπει ο ποντικός
που έπεσε απ’ τον κυνηγό πάνω στο άσπρο χιόνι
και ούτε αυτός παγώνει.
Ήρθε και μια αλεπού και μπήκε μες το γάντι
που είχε μπει ο βάτραχος
που είχε μπει ο ποντικός
που έπεσε απ’ τον κυνηγό πάνω στο άσπρο χιόνι
και ούτε αυτή παγώνει.
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται σιγά σιγά τη λογική και προσθέτουν ένα ζώο κάθε φορά μέσα στο γάντι λέγοντας κάθε φορά και όλους τους υπόλοιπους κατοίκους του γαντιού.
Μπαίνουν, έτσι, σε θέση δημιουργού, απολαμβάνουν τη διαδικασία και την ιστορία τους, οξύνουν τη φαντασία τους ενώ οι ομοιοκαταληξίες κάνουν ακόμα πιο διασκεδαστική την κλιμάκωση. “Μπορείς να το θυμηθείς με τη σειρά ή το μυαλό χάθηκε ξανά;”
