Η Ντόρα Ζαχαροπούλου, ηθοποιός με πολλές συμμετοχές σε θεατρικές και τηλεοπτικές παραγωγές, γράφει και σκηνοθετεί έργα για ενήλικες και παιδιά. Είναι ιδρύτρια της ομάδας «Άνασσα» και σχεδιάζει εργαστήρια και παραστάσεις, όπου συνδυάζει δημιουργικά το γνωστικό αντικείμενο των θετικών επιστημών και νέων τεχνολογιών με τις καλές τέχνες. Στο elniplex μας μιλάει για τη νέα της παράσταση «ο Ονειρούλης στον μαγικό κόσμο των σχημάτων», ένα εκπαιδευτικό παραμύθι με παράλληλη προβολή stop motion animation που εισαγάγει τα παιδιά στον κόσμο της γεωμετρίας, καθώς και τη νέα σειρά εκπαιδευτικών εργαστηρίων που παρουσιάζει στο Ίδρυμα Β & Μ Θεοχαράκη.
Έχεις παίξει στο θέατρο και σε τηλεοπτικές σειρές. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία και τι είναι αυτό που σε έστρεψε στη σκηνοθεσία παιδικών παραστάσεων;
Δουλεύω ως ηθοποιός στο θέατρο και την τηλεόραση περίπου 20 χρόνια. Η δουλειά του ηθοποιού είναι, αν και ιδιαίτερα δύσκολη, μια δουλειά προνομιούχα. Μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω τον εαυτό μου, να εξελιχτώ, να εκφραστώ και να αγαπήσω τους ανθρώπους. Η σκηνοθεσία ήταν κάτι που ήθελα πάντα να κάνω και όταν οι συνθήκες το επέτρεψαν δεν δίστασα να το δοκιμάσω. Από αισθητικής πλευράς, δεν κάνω διαχωρισμό ανάμεσα στο θέατρο και τα εργαστήρια που απευθύνονται σε παιδιά από αυτά για ενήλικες. Βέβαια, το παιδικό κοινό είναι πιο απαιτητικό και δεν συγχωρεί οτιδήποτε έχει αισθητικά και νοηματικά κενά. Ο καθαρός λόγος και η ουσιαστική αφαίρεση είναι απαραίτητα στοιχεία για τις δράσεις με παιδιά.
Ίδρυσες την ομάδα Άνασσα. Ποια είναι η σύνθεσή της; Ποιοι είναι οι στόχοι της; Ποιο είναι το όραμά της;
Η ομάδα ΆΝΑΣΣΑ είναι μια ανοιχτή ομάδα από καλλιτέχνες, επιστήμονες και εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να οργανώσουν δράσεις που να συνδυάζουν τις Επιστήμες με τις παραστατικές & εικαστικές τέχνες. Στόχος και επιθυμία μας είναι, μέσα από τις παραστάσεις , τα εργαστήρια και τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα να πλησιάσουμε σύγχρονες επιστημονικές και φιλοσοφικές έννοιες και να προβάλλουμε την αλληλοεπικάλυψη των διαφορετικών επιστημών. Οι δράσεις μας απευθύνονται τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά.
Τι σημαίνει «Άνασσα»; Από πού εμπνεύστηκες το όνομά της;
«Άνασσα» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει βασίλισσα. Και στο σκάκι η βασίλισσα είναι ένα πιόνι ευέλικτο, δυνατό και στρατηγικά απαραίτητο. Σε μια συζήτηση με την φίλη και δασκάλα μου Βενετία Μοσχόβου καταλήξαμε τυχαία να μιλάμε για την λέξη ΑΝΑΣΣΑ και να αναλύουμε την έννοια και με την δύναμη του ήχου της. Μια μικρή αλλαγή στον τονισμό και την ορθογραφία της λέξης και η Άνασσα γίνεται ανάσα! Αυτή η αλλαγή μου άρεσε πολύ και έτσι την πρότεινα την λέξη ως όνομα για την ομάδα. Είναι μια υπενθύμιση για μένα ότι όταν κάποιος πάρει σωστά την ανάσα του μπορεί να γίνει Άνασσα. Δηλαδή να κινείται ευέλικτα, δημιουργικά, ελεύθερα, κάνοντας όλες τις δυνατές κινήσεις (εκτός από αυτήν του αλόγου!)
Πώς προέκυψε ο «Ονειρούλης στο μαγικό κόσμο των σχημάτων»;
Ο Ονειρούλης ξεκίνησε σαν μια προσπάθεια να περιγράψω έννοιες της γεωμετρίας με όσο πιο απλό και κατανοητό τρόπο. Και να διηγηθώ μια ιστορία δημιουργίας από το μηδέν.
Η συγκεκριμένη παράσταση έχει εκπαιδευτικό/παιδαγωγικό χαρακτήρα;
Τι είναι αυτό που θέλει να μεταδώσει στα παιδιά; Έχει συγκεκριμένους παιδαγωγικούς στόχους;
Μέσα από την παράσταση, ξεκινώντας από ένα Σημείο, παρουσιάζεται βήμα βήμα η δημιουργία της γραμμής , των γωνιών και των σχημάτων. Σκοπός είναι τα παιδιά να μάθουν τα σχήματα αλλά κυρίως να καταλάβουν την σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στις γεωμετρικές έννοιες. Και όλα αυτά μέσα από ένα παραμύθι που μιλά για την δημιουργία, την διαφορετικότητα και την συνεργασία. Η παράσταση είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να μπορεί να παρουσιασθεί μέσα στο χώρο του σχολείου, ακόμα και μιας σχολικής αίθουσας, και να δράσει επικουρικά στο μάθημα των μαθηματικών.
Μετά την παράσταση ακολουθεί ένα 2ο μέρος, πιο εκπαιδευτικό. Τι ακριβώς γίνεται σε αυτό; Είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της παράστασης; Πώς συνδέονται τα δύο μέρη και πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά;
Η παράσταση συμπληρώνεται από προβολές πινάκων Kandinsky, ενός ζωγράφου που αγαπούσε τα σχήματα και εκφραζόταν μέσα από αυτά. Τα παιδιά, υπό την καθοδήγηση της εμψυχώτριας Ήρας Μαγαλιού, γνωρίζουν τον ζωγράφο, παρατηρούν τους πίνακές του, αναγνωρίζουν μέσα σε αυτούς σχήματα και συνδυάζοντας τα φτιάχνουν τις δικές τους εικόνες. Η εκπαιδευτική δραστηριότητα συμπληρώνεται από την κατασκευή χάρτινης μαριονέτας (του τριγωνούλη, του τετραγωνούλη και του κυκλούλη) την οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να παίξουν και να φτιάξουν δικές τους ιστορίες. Η δομή της δράσης είναι τέτοια γιατί θέλουμε τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν την παρουσία και τη δυναμική της γεωμετρίας όχι μόνο πάνω σε ένα στατικό χαρτί, αλλά πώς αυτή υπάρχει παντού, στις κατασκευές, στο χορό, στην κινούμενη εικόνα, στην ζωγραφική. Να την αγαπήσει και να θελήσει να την χρησιμοποιήσει το παιδί σαν εργαλείο για ό,τι οραματισθεί να δημιουργήσει.
Σημείο, γραμμή, σχήματα… γεωμετρία. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να μεταδοθούν τέτοιες έννοιες σε παιδιά προσχολικής ηλικίας; Είναι διαδεδομένη η προσέγγιση των μαθηματικών μέσω των εικαστικών τεχνών, όχι όμως και μέσω των παραστατικών.
Για αρκετούς, οι γεωμετρικές έννοιες μπορεί να είναι κατανοητές αλλά είναι αρκετά δύσκολο να περιγραφούν, αφού εν πρώτης φαίνονται αόριστες. Για παράδειγμα, η ιδέα του σημείου, δηλαδή κάτι που υπάρχει στον χώρο αλλά δεν έχει διαστάσεις, είναι μια έννοια που χρειάζεται να την καταλάβουμε λογικά, να την φανταστούμε αλλά και να την νιώσουμε. Για αυτό πιστεύω ότι τέτοιες έννοιες θα γίνουν ευκολότερα κατανοητές από τα παιδιά, αλλά και από τους μεγάλους, μέσα από την Τέχνη που κινητοποιεί τόσο την λογική, τις αισθήσεις, όσο και το συναίσθημα.
Γιατί επέλεξες την προβολή stop motion animation και την έλλειψη οποιουδήποτε σκηνικού στοιχείου;
Το stop motion animation δεν είναι μόνο το σκηνικό μας. Μέσα από την προβολή ζωντανεύουν το σημείο, η γραμμή και τα σχήματα και επικεντρώνει την προσοχή των θεατών στο θέμα της παράστασης. Θεωρώ ότι η χρήση της κινούμενης εικόνας είναι ένα εξαιρετικό εκπαιδευτικό εργαλείο. ‘Άλλωστε, κατά τη γνώμη μου, η αφαίρεση κάνει πιο δυνατό το θέαμα!
Τι ρόλο μπορεί να παίξει η τέχνη και ειδικότερα το θέατρο στην παιδαγωγική διαδικασία; Ποια η θέση της σήμερα;
Νιώθω ότι για να μάθουμε κάτι, να το καταλάβουμε ουσιαστικά έτσι ώστε να μπορούμε και να το χρησιμοποιήσουμε, είναι σημαντικό να το κατανοήσουμε και να το εκφράσουμε ολιστικά. Για το λόγο αυτόν είναι απαραίτητες οι Τέχνες και ιδιαίτερα το θέατρο μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Μας ξυπνούν τις αισθήσεις και το συναίσθημα και μας οδηγούν αβίαστα και κυρίως διασκεδαστικά στην γνώση. Αυξάνει την κριτική και επαγωγική μας ικανότητα και μας κάνει πιο δημιουργικούς.
Στο ίδρυμα Θ & Μ Θεοχαράκη εκτός από την παράσταση παρουσιάζετε και μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εικαστικών εργαστηρίων. Μιλήσέ μας λίγο για αυτά.
Στο Ίδρυμα Θεοχαράκη θα παρουσιάσουμε το Workshop MANGA για παιδιά 9-12 χρονών στις 13/2, 20/2 και 27/2, τα Εικαστικά εργαστήρια «ΦΥΤΕΥΩ ΓΡΑΜΜΕΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΑ… ΘΕΡΙΖΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ» και παιδιά 4-6 χρονών στις 6/3, 13/3, 20/3, 27/3 για τους ζωγράφους Kandinsky, Klee, Miro & Malevich καθώς και το Workshop ORIGAMI για παιδιά 8-10 χρονών στις 18/4, 25/4, 2/5, 9/5.
Είναι δοκιμασμένα προγράμματα καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων με στόχο τη δημιουργική απασχόληση, ψυχαγωγία και εκπαίδευση των παιδιών μέσα από την Τέχνη. Μέχρι σήμερα τα έχουμε παρουσιάσει σε πολιτιστικούς χώρους και βιβλιοθήκες και έχουν αγαπηθεί πολύ από τα παιδιά.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Η ΆΝΑΣΣΑ θα παρουσιάσει τους επόμενους μήνες νέα workshop με θέματα μέσα από την διδακτέα ύλη της Αβάθμιας και Ββάθμιας εκπαίδευσης «ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΑ ΑΥΓΑ» και «ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΓΗ!» για τα μαθήματα της φυσικής και της βιολογίας καθώς και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «ΑΚΟΥ ΤΟ ΧΑΡΤΙ… ΕΧΕΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΝΑ ΣΟΥ ΠΕΙ» για παιδιά και ενήλικες με θέμα το βιβλίο. Τα προγράμματα θα παρουσιαστούν σε βιβλιοθήκες, πολιτιστικούς χώρους και σχολεία. Παράλληλα έχει ξεκινήσει την παραγωγή της νέας της θεατρικής παράστασης «ΤΟ ΘΥΜΩΜΕΝΟ ΦΥΚΟΣ» με θέμα τον βυθό και τα οικοσυστήματα που θα παρουσιασθεί την νέα θεατρική σεζόν.
Τον Μάιο 2018 η ομάδα μας θα παρουσιάσει για ενήλικες το μουσικοθεατρικό αναλόγιο «ΤΟ ΑΠΟΚΡΥΦΟΝ ΣΗΜΕΙΟΝ» του Paul de Kock.
