Ο αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης, του Πολυχρόνη Κουτσάκη (εικ.: Δέσποινα Γιαννακάκη)

Λίγο απομονωμένος, λίγο αντικοινωνικός, λίγο αγέλαστος, λίγο δε θέλω και πολλά πολλά με τους ανθρώπους. Ξαφνικά χτυπάει το τηλέφωνο που δεν έχει. Η πάντα γελαστή παρά τις δυσκολίες γειτόνισσα Βαρβάρα του δίνει το ασύρματο. Είναι η αγαπημένη του ξαδέρφη, η Μάρθα. “Θα είμαι εκεί στις τρεις το πρωί” του λέει και… πάει και ο ύπνος του Μπάμπη.

Η Μάρθα έρχεται στο σπίτι του με δυο ταράνδους, τον Ρούντολφ και τον Χορευτή. Είναι ταραγμένη. Και όταν είναι ταραγμένη η γραμματέας του Άγιου Βασίλη κάτι σοβαρό συμβαίνει. Ναι! Ο Άγιος Βασίλης ήταν πολύ άρρωστος και ήθελε κάποιον δίπλα του συνέχεια να τον φροντίζει. Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν. Κάποιος πρέπει να τον αντικαταστήσει και η σκέψη της Μάρθας είναι ο Μπάμπης, που ξέρει την καρδιά του από παιδί και τον εμπιστεύεται όσο κανέναν. Ο Μπάμπης δυσκολεύεται να δεχθεί. Καλά όλα τα άλλα. Αλλά…

Σημαντική λεπτομέρεια. Παρακαλούμε μην συνεχίσετε να διαβάζετε αν δεν θέλετε να χάσετε μια σημαντική έκπληξη του βιβλίου. Απομακρυνθήκατε; Ωραία. Ο Μπάμπης λοιπόν δυσκολεύεται να δεχθεί. Είναι, βλέπεις, μαύρος, καθώς ο μπαμπάς του είναι από την Αφρική. “Όλα τα παιδιά του κόσμου ξέρουν πώς μοιάζει ο Άγιος Βασίλης! Εμένα που δεν με ξέρουν, αν με δουν να μπαίνω από την καμινάδα, θα νομίσουν πως είμαι κλέφτης και θα βάλουν τις φωνές, ή θα αρχίσουν να με δέρνουν οι γονείς τους”.

Ο Μπάμπης, με τούτα και με κείνα κάμπτεται. Φεύγει αεροπορικώς, φτάνει τέρμα Βόρειο Πόλο και αρχίζει να εκπαιδεύεται σκληρά. Καμινάδας, πτήσεις, διανομή. Αλλά ένα πλάνο σε μια δοκιμαστική πτήση στο Νάβανατ του Καναδά πιάνει έναν μαύρο Άγιο Βασίλη να βγαίνει από μια καμινάδα και αρχίζει να διαδίδει απίστευτες κακοήθειες για τον Άγιο Βασίλη. Ο Μπάμπης έρχεται αντιμέτωπος με τη σκληρή αλήθεια. Και κατόπιν πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με τον μεγαλύτερο εχθρό του Άγιου Βασίλη. Ποιος είναι ο Κρυοπώλης; Τι δουλειά έχει ο Μπάμπης στην κορυφή του Έβερεστ; Ποιος θα μοιράσει φέτος τα δώρα στα παιδιά;

Ένας μαύρος Έλληνας, σαν άλλος Εμπενίζερ Σκρουτζ, που έχει δεχθεί τις δικές του ποσότητες bullying, έχει ζαρώσει στην αντικοινωνική γωνιά του. Αυτός είναι ο εκλεκτός να αντικαταστήσει τον άρρωστο Άγιο Βασίλη. Ο συγγραφέας Πολυχρόνης Κουτσάκης τον πετά στην αρένα έχοντας τον δομήσει δεξιοτεχνικά στα μάτια μας προηγουμένως. Ο Μπάμπης, με το εξόχως λαϊκό και πολύ ελληνικό όνομα, κουβαλά τα σημάδια του, υποστηρίζει τις αρνήσεις του και τις παραξενιές του και αναπτύσσεται σεμιναριακά, πολύπλευρα, με αρτιότητα. Μετανιώνει για την αρχική απόρριψη της πρότασης της ξαδέρφης του όταν ακούει τη διπλανή φιλική οικογένεια, την Βαρβάρα και την ανάπηρη κόρη της, τη Φανή, να αναζητούν τρόπο να λάβει η μικρή δώρο από τον Άγιο Βασίλη φέτος, μιας και ο μπαμπάς της είναι άνεργος πλέον. Εκεί δεν υπάρχει αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης. Κι αυτή η πλάγια μεταφορά του Άγιου Βασίλη με τον “Άγιο Βασίλη” κάθε σπιτιού συγκινεί με τον ρεαλισμό της. Ο Μπάμπης έχει άλλα υλικά μέσα του, έχει ενσυναίσθηση, έχει την ποιότητα να ανατάξει τον εαυτό του και να συντρέξει την ξαδέρφη του στη μεγάλη ανάγκη. Ανάγκη αλλά και πρόκληση για τον ίδιο. Μια πρόκληση που γιγαντώνεται με το εύρημα του κακού, του αντιπάλου, σε μια νέα μάχη καλού-κακού, όπου ο Άγιος Βασίλης, θαυμάσια το δίνει ο συγγραφέας, εκπροσωπεί την πολυχρωμία, την πολυφωνία, τη διαφορετικότητα, σε αντίθεση με τον απέναντι, τον πολέμιό του, που εκπροσωπεί την μονοχρωμία, τον πάγο, την έλλειψη παλέτας και συναισθημάτων.

Η ιδέα του αναπληρωματικού Άγιου Βασίλη υποστηρίζεται με μια πλήρη υπόθεση, με έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα που φωτίζεται από πολλές γωνιές και με πολύ, με πλοκή που έχει καμπές και ανατροπές, με άπλετο, αυθεντικό χιούμορ το οποίο δεν μπορώ να σας προδώσω, ήδη μαρτύρησα πολλά. Επιμένω, όμως, στο καλό χιούμορ γιατί είναι πολύ, σου έρχεται κατακέφαλα και ξαφνικά, και δημιουργεί αναγνωστική απόλαυση, ισορροπία και αρμονία αφού ο “Εμπενίζερ” Μπάμπης έχει ως χαρακτήρας ένα βάρος. Το καλό χιούμορ είναι αναντικατάστατο δομικό συστατικό σε κάθε ιστορία και στην περίπτωση του Μπάμπη είναι πολύ σημαντικό.

Ο Πολυχρόνης Κουτσάκης σε αυτή τη  μάχη καλού-κακού, που στήνει στη σκακιέρα του Βόρειου Πόλου δεν στερείται ευρημάτων και ενδύει μια ιστορία υψηλής θεατρικότητας και ποιότητας που έχω την εντύπωση ότι θα πλασαριστεί στις σημαντικές λογοτεχνικές στιγμές των 7+ αναγνωστών. Όχι μόνο για τα σφοδρά αντιρατσιτικά της χτυπήματα, τις περιβαλλοντικές της σημάνσεις ή τις σημειολογικές της νύξεις∙ αλλά γιατί δίνει νέο νόημα στην καλοσύνη, την ανταπόδοση, την αλλαγή, την αγάπη, το νοιάξιμο, την ενσυναίσθηση και ως εκ τούτου στο πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων που υπερβαίνει τα λαμπιόνια και τον υλισμό.

Οι έγχρωμες εικόνες της Δέσποινας Γιαννακάκη είναι σημαντική εκδοτική επιλογή καθώς, αν και σε ένα τόσο δυνατό κείμενο η έλλειψη εικόνων δε θα αποδυνάμωνε το κείμενο, ωστόσο το χρώμα αλλά και η ποιότητα των εικόνων προσθέτουν, δίνουν μια οπτική κατεύθυνση στον κόσμο του Μπάμπη. Οι περισσότερες εκδόσεις βιβλίων 8-11 λόγω κόστους βάζουν δίχρωμες εικόνες, αφαιρώντας από την οπτική αφήγηση που καταθέτουν.

Το προτείνω ανεπιφύλακτα.