Την έχουμε γνωρίσει και αγαπήσει μέσα από τα βιβλία της. Αν τα βιβλία είναι η μεγάλη της αγάπη, το Μουσείο είναι ο φυσικός της χώρος. Το ELNIPLEX έχει την τιμή και τη χαρά να φιλοξενεί τη Λίνα Μουσιώνη.
Συνέντευξη στη Μαίρη Μπιρμπίλη.
Εν αρχή ην… η Λίνα!
«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η Λίνα… ». Πώς θα συμπλήρωνες την πρώτη φράση από την ιστορία σου;
… που βαριόταν να κάνει τα ίδια πράγματα!
Πώς ήταν η Λίνα σαν παιδί;
Δεν υπήρχε μια Λίνα παιδί αλλά δύο. Εν αρχή ην… η «προσχολική». Ένα παιδί σκανταλιάρικο, μάλλον αυθάδικο, ατρόμητο, που του άρεσε να το σκάει απ΄ το σπίτι και να χάνεται στα πάρκα με ατέλειωτο παιχνίδι. Ακολουθεί η «σχολική» Λίνα. Ένα παιδί συνεσταλμένο, ντροπαλό, περισσότερο σοβαρό απ΄ ότι ταίριαζε στην ηλικία του. Με μια ταμπέλα κολλημένη στο μέτωπο που έγραφε «καλό παιδί – καλή μαθήτρια». Νομίζω πως το «σχολείο» ήρθε ως καταπέλτης στη ζωή μου. Με καταπίεζε πολύ ο σχολικός μηχανισμός. Αγωνιούσα να ανταπεξέλθω στο ζητούμενο και αυτό με «έσφιγγε» πολύ. Ευτυχώς είχα τα βιβλία μου (τα «εξωσχολικά») και τους φίλους και έφτιαξα μαζί τους το μαγικό μου χαλί.
Αν μπορούσαμε αυτή τη στιγμή να βρεθούμε με το μαγικό σου χαλί σε ένα μουσείο, σε ποιο θα επέλεγες να μας ξεναγήσεις;
Επειδή δεν συμπαθώ ιδιαίτερα τις ξεναγήσεις και επειδή (αυτό ισχύει στην πραγματικότητα!) δυσκολεύομαι να διαλέξω ένα μόνο μουσείο, θα σας κάνω μια λίστα με τα αγαπημένα μου, με την ευχή να ανταμώσουμε εκεί και να φτιάξουμε τις δικές μας διαδρομές:
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο γιατί ο πρώτος έρωτας δεν ξεχνιέται ποτέ.
Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης γιατί εκεί πρωτογνώρισα τη μαγεία των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Μουσείο Μπενάκη, γιατί εκεί βρίσκω όλα τα χνάρια του Ελληνισμού.
Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας γιατί εκεί αναζητώ τη θεσσαλική μου ταυτότητα.
Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα.
Μουσείο Μπενάκη γιατί εκεί κατοικούν οι δικές σύγχρονες «θεότητες».
Μusee Rodin, στο Παρίσι, γιατί είναι ο δικός μου κήπος με τα κρυμμένα μυστικά.
Victoria and Albert Museum, στο Λονδίνο, γιατί βρίσκει πάντα ένα τρόπο να με εκπλήσσει.
Ποιος σε μύησε στη μαγεία των Μουσείων και των βιβλίων; Ήταν παιδικές «αγάπες» ή ανακαλύψεις της ενήλικης ζωής;
Τα βιβλία ήταν παιδική μου αγάπη. Ο μαγικός τόπος που αναζητούσα να «χαθώ» από τότε που σταμάτησα να το σκάω απ΄ το σπίτι! Παρακαλούσα να αρρωστήσω για να μην πάω σχολείο και να μου αγοράσει η μαμά το «αντιπυρετικό» μου βιβλίο. Τα μουσεία ήρθαν αργότερα στην ζωή μου. Με βοήθησαν οι σπουδές μου στην Αρχαιολογία να βρεθώ κοντά τους. Να ξημεροβραδιάζομαι, δηλαδή. Και τότε θυμήθηκα τις χλιαρές εμπειρίες που είχα εγώ ως παιδί–επισκέπτης μουσείων. Κατάλαβα πως ήθελα να έχω άμεση επαφή με τα παιδιά και το κοινό των ενηλίκων και ένα διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στον υλικό πολιτισμό και το σύγχρονο άνθρωπο. Ανήκω στη γενιά που ξεκίνησε τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, κάτω από το εμπνευσμένο όραμα της Μελίνας Μερκούρη. Ένα φροντιστηριακό μάθημα μουσειοπαιδαγωγικής, στο τέταρτο έτος, ήταν η χαριστική βολή. Δεν μπορούσα πια να φανταστώ τον εαυτό μου μακριά απ΄τα παιδιά και τα μουσεία. Χαίρομαι πολύ που βλέπω να έχουν γίνει τόσο σημαντικά βήματα σε επίπεδο Μουσειακών Σπουδών στην Ελλάδα. Νέοι δρόμοι, νέες προσεγγίσεις, αξιόλογοι ακαδημαϊκοί επιστήμονες και μια νέα γενιά μουσειοπαιδαγωγών. Χαίρομαι πολύ και κυρίως αισιοδοξώ
… και μετά το Μουσείο Παιδικών Αναμνήσεων…
Με τη φαντασία σου έπλασες ένα μουσείο υποσχέσεων. Αν μπορούσες να ιδρύσεις πραγματικά ένα μουσείο, τι είδους εκθέματα θα βρίσκαμε σε αυτό;
Ανεπάντεχη ερώτηση! Λοιπόν, όνειρό μου είναι ένα Μουσείο Παιδικών Αναμνήσεων. Ένα μουσείο για να τρυπώνει κανείς στην παιδική του ηλικία. Να ανακαλύπτει ξεχασμένα συναισθήματα, γεύσεις και μυρωδιές. Θα έβαζα μέσα ζωγραφιές, κατασκευές, βιβλία, φωτογραφίες, παιχνίδια, μικροααντικείμενα καθημερινής χρήσης. Αν και δεν έχω ολοκληρώσει ακόμη τη μουσειογραφία του, θα έχει σίγουρα ένα παιδικό δωμάτιο, ένα δεντρόσπιτο και μια τραπεζαρία. Γιατί εκεί φτιάχνονται οι αναμνήσεις…
Ήσουν επί σειρά ετών υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Ποια στοιχεία πιστεύεις ότι καθιστούν ένα πρόγραμμα επιτυχημένο;
Πιστεύω πως κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα πρέπει να έχει μια δομή που να επιτρέπει την ενεργητική συμμετοχή των παιδιών πριν, κατά και μετά την επίσκεψή τους στο μουσείο. Και εννοώ την κινητοποίηση όλων των νοητικών, κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων τους. Να έχει σαφείς εκπαιδευτικούς στόχους που να ανταποκρίνονται στο ηλικιακό επίπεδο των παιδιών, χωρίς να είναι μονοσήμαντο ή «άκαμπτο». Να κινητοποιεί τη φυσική περιέργεια των παιδιών και τη βιωματική εμπλοκή τους. Να τους δίνει βήμα και λόγο. Να κινητοποιεί το συναίσθημά τους. Οι ενήλικες επιστρέφουν πάντα εκεί που περνούν καλά ως παιδιά.
"Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εξοβελίζει σταθερά το συναίσθημα"
Είσαι μητέρα δύο παιδιών κι έχεις βιώσει την εκπαιδευτική διαδικασία και μέσα από αυτόν τον ρόλο. Ποια είναι η γνώμη σου για την εκπαίδευση στην Ελλάδα;
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα με πληγώνει από παιδί. Είναι εξαντλητικό. Εθίζει τα παιδιά στην απομνημόνευση και εξοβελίζει σταθερά το συναίσθημα.Συσσώρευση γνώσεων,ελάχιστο παιχνίδι, καλλιέργεια σχέσεων ανταγωνιστικών, αυτό είναι για μένα το στίγμα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Λυπάμαι αφάνταστα όταν ακούω τα παιδιά να παραπονιούνται «κυρία, ο Γιάννης κοιτάζει από μένα!». Λες και υπάρχει μόνο μια ιδέα και ο Γιάννης θα φάει του Παναγιώτη! Λυπάμαι που το ελληνικό σχολείο κλείνει τα μάτια του στο μαζί και στη συλλογικότητα. Αυτά που μας κάνουν κοινωνούς της «ομορφιάς» και συνυπεύθυνους της «ασχήμιας». Υπηρετώ την άτυπη εκπαίδευση από το 1991. Γνωρίζω την τάξη και μέσα στο σχολείο και έξω από αυτό, στο μουσείο. Τα τελευταία χρόνια μπαίνω στις τάξεις και με τη συγγραφική ιδιότητα. Μέσα σε αυτό το άγονο και άνυδρο τοπίο, έχω ζήσει μικρά θαύματα και έχω γνωρίσει εκπαιδευτικούς με όρεξη, μεράκι και δημιουργικό πάθος. Εκπαιδευτικούς που πάνε κόντρα στους καιρούς και εμψυχώνουν μια νέα γενιά παιδιών.Μένω σε αυτούς.
Πως «ξεγελάς» τον χρόνο;
Δεν τα πάω καλά με τον χρόνο. Είμαι εξαιρετικά αγχώδης τύπος και συνηθίζω να κάνω πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Ο χρόνος πάντα με πιέζει και γω του βγάζω τη γλώσσα με την οικογένεια και τους φίλους, με ταξίδια και με βιβλία. Προσπαθώ να χαίρομαι το «σήμερα» γιατί το «αύριο» είναι μόνο μια υπόσχεση. Και όπως ξέρετε, οι υποσχέσεις καμιά φορά δεν τηρούνται.
Κι η κρίση έφερε τη Νουτοπία
Είσαι ιδρυτικό στέλεχος της Νουτοπία. Μίλησε μας γι αυτό το αισιόδοξο εγχείρημα.
Η Νουτοπία είναι η απάντηση που δώσαμε με τη συνάδελφο και φίλη, Αγγελική Βαφειαδάκη στην μεγάλη επαγγελματική ανατροπή που ήρθε ανεπάντεχα το 2009. Συμπυκνώνει την αγάπη μας για την τέχνη, το πολιτισμό και τα παιδιά.Το Μουσείο δεν είναι μόνο ένα χώρος με «αντικείμενα». Είναι επίσης και μια «ιδέα». Στα προγράμματά της Νουτοπίας, τα παιδιά συμμετέχουν με το νου, το σώμα και το συναίσθημα. Η γνώση συναντιέται με δεξιότητες ζωής για να αναδείξει αξίες όπως ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, η φιλία, η υπευθυνότητα, η συνεργασία. Η Νουτοπία είναι ένα ευέλικτο σχήμα, που λειτουργεί με τη μορφή συλλόγου. Από το 2010 έχει αποκτήσει σταθερούς φίλους και ένα μόνιμο χώρο εργαστηριακών δράσεων στο Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας. Έχει αγαπηθεί και αυτό μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε.
«Η ζωή είναι μια μεγάλη περιπέτεια, η οποία έχει πάντα καλό τέλος» έχεις δηλώσει. Εξακολουθείς να είσαι αισιόδοξη ακόμα και στην εποχή της κρίσης;
Νομίζω πως τίποτε δεν μας χαρίζεται. Και πως υπάρχει μόνο μια ανθρώπινη βεβαιότητα! Ανάμεσα στα δυο αυτά δεδομένα, κυλά η ζωή μας με εκπλήξεις, χαρές και λύπες. Πιστεύω στην αξία της διαδρομής, στην προσπάθειά μας να υπερβούμε εμπόδια, να βρούμε λύσεις, να χαρούμε μικρές καθημερινές νίκες. Νομίζω πως αυτή η πάλη μας κάνει καλύτερους ανθρώπους. Οπότε ναι. Συνεχίζω να είμαι αισιόδοξη γιατί πιστεύω στο καλό.
Λίνα, ευχαριστούμε πολύ!
Εγώ σας ευχαριστώ γιατί μου δώσατε την ευκαιρία να με γνωρίσω καλύτερα!
Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
***
Η Λίνα Μουσιώνη γεννήθηκε το 1967 στη Λάρισα. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εργάστηκε στο Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και, από το 1991 έως το 2009, στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας, ως επιμελήτρια και υπεύθυνη του Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Έχει οργανώσει και επιμεληθεί πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα για το νεότερο ελληνικό πολιτισμό.
Είναι ιδρυτικό στέλεχος της ΝΟΥΤΟΠΙΑΣ, συλλόγου για την αισθητική και συναισθηματική καλλιέργεια των παιδιών και μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων – ICOM.
Λατρεύει τα παιδιά, τα μουσεία και τα ταξίδια. Είναι παντρεμένη και έχει δύο παιδιά.
Τα βιβλία της:
Ένας ασπρόμαυρος ζωγράφος, Μεταίχμιο (2011)
Ο μάγος Πότε Πότε και το χαμένο ποτέ, Μεταίχμιο (2012)
Η νεράιδα μαγείρισσα, Μεταίχμιο (2013)
Η πριγκίπισσα Κουμ Κουάτ και τα κλεμμένα χαμόγελα, Ελληνοεκδοτική (2013)
Η μεγάλη περιπέτεια του Φι και του Λι, Ελληνοεκδοτική (2014)
Ο δράκος Σερπαντίνος ξύπνησε!, Ελληνοεκδοτική (2014)
Το μουσείο των υποσχέσεων, Μεταίχμιο (2016)
Ο λυποπόταμος (2016)
Δάφνη η μονακριβούλα, Ελληνοεκδοτική (2017)
Ζητείται άλογο για αμαζόνα, Μεταίχμιο (2017)
