Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε προάστιο της Αθήνας. Αλλά τα λέει καλύτερα η ίδια παρακάτω. Σπούδασε Φιλοσοφία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία στη Φιλοσοφική Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακό στη Λογοτεχνία και τη Δημιουργική Γραφή στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Αλλά τα λέει καλύτερα η ίδια παρακάτω.
Όσα έχει κάνει, κάνει και μάλλον θα κάνει, έχουν πίσω τους τη συγγραφή και θα προσθέσω και τη φαντασία, από διαφημίσεις, άρθρα και μεταφράσεις, μέχρι ποιήματα, φιλοσοφικές αναλύσεις, διηγήματα και τραγούδια.
Τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως Creative Director στον χώρο της διαφήμισης και είναι μητέρα του Φίλιππου. Και με αυτά τα δύο καθοριστικά θεμέλια, συνδέθηκε με ένα ακόμα όμορφο πεδίο, αυτό των παιδικών βιβλίων, με δύο βιβλία από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος που έχουν κερδίσει ήδη την προσοχή μας. Πρώτα, το 1000 τρόποι να στύψεις ένα λεμόνι, ένα σύγχρονης γραφής picture book-ωδή στη φαντασία και τον νοητικό μετασχηματισμό και εδώ και λίγες εβδομάδες Το μπαλόνι του θυμού, το οποίο προάγει μια ιδιαίτερη οπτική στη διαχείριση αυτού του καθοριστικού συναισθήματος για μικρούς και μεγάλους.
Η Δανάη Δάσκα σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Γεννήθηκα…
… στην Αθήνα και μεγάλωσα στα Ιλίσια. Στο άλσος Ιλισίων έκανα τα πρώτα μου βήματα, έφτιαξα τις πρώτες μου λίμνες βάζοντας πέτρες γύρω από τις λακκούβες της βροχής, κρύφτηκα πίσω από πεύκα κι αυτοκίνητα, έκλεισα τον δρόμο παίζοντας μήλα και γενικά έζησα ιδανικά παιδικά χρόνια, ως παιδί της πόλης. Ξεκίνησα να γράφω από μικρή, με αφορμή τα γράμματα που ανταλλάσσαμε με φίλους από την κατασκήνωση και από μικρή επίσης ξεκίνησα να γράφω χιουμοριστικά ποιήματα. Οι γονείς μου ακολούθησαν σχεδόν αναγκαστικά το κύμα μετακίνησης στα προάστια και στο γυμνάσιο βρέθηκα ξαφνικά στην Πεντέλη, χωρίς φίλους, με άλση νοσοκομείων και παιδιά που δεν έβγαιναν από τις αυλές τους. Πέρασα την εφηβεία μου λίγο σαν θητεία και όταν απελευθερώθηκα, αφού σπούδασα, δούλεψα και αυτονομήθηκα κάπως, επέστρεψα στην παλιά μου γειτονιά.
Σπούδασα…
… στη Φιλοσοφική Αθηνών, στο Φ.Π.Ψ. Ανήκω στην ομάδα που ξεκίνησε το περιοδικό Καλειδοσκόπιο, που μέχρι πριν λίγα χρόνια εξακολουθούσε να εκδίδεται και που ήταν ένα φοιτητικό free press με αναλύσεις για ταινίες συνεφίλ, debates για τον νόμο Αρσένη αλλά και με κείμενα μυθοπλασίας. Αφού πήρα πτυχίο, προσπάθησα να μπω σε μεταπτυχιακό φιλοσοφίας στην Κρήτη, πέρασα τις γραπτές εξετάσεις αλλά για λόγους που δεν έχω ακόμα καταλάβει -κι άρα θα τους αποδώσω σε μια προστασία της μοίρας- δεν με έκαναν δεκτή κι έτσι η γραμμική συνέχιση του υποψήφιου φιλόλογου διακόπηκε ευχάριστα και κάπως με απελευθέρωσε κι εμένα και μπόρεσα να πω στους γονείς μου ότι θέλω να κάνω μεταπτυχιακό στη δημιουργική γραφή! Να επισημάνω ότι τότε τα τμήματα δημιουργικής γραφής σε πανεπιστήμια ήταν και λίγα και σχετικά καινούρια, ακόμα και στην Αγγλία. Με δέχτηκαν στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και χωρίς να το ξέρω αποτέλεσα ένα επιτυχημένο ευτυχώς πείραμα, καθώς ήμουν η πρώτη φοιτήτρια που δέχτηκαν παρόλο που τα αγγλικά δεν ήταν η μητρική μου γλώσσα. Ευτυχώς, μου το είπαν στο τέλος γιατί θα ήταν ιδιαίτερα στρεσογόνο να ξέρεις ότι είσαι το crash test μιας ολόκληρης σχολής. Κι ευτυχώς και για μένα και για άλλους που ακολούθησαν, τα πήγα καλά!
Τι στίγμα άφησε μέσα σου το Εδιμβούργο; Πώς σε βοήθησε το μεταπτυχιακό στη λογοτεχνία και τη δημιουργική γραφή;
Η εμπειρία του Εδιμβούργου με άλλαξε και με καθόρισε συνολικά σαν άνθρωπο. Το ίδιο το Πανεπιστήμιο λειτουργούσε με όρους που δεν είχα ξανασυναντήσει, με πολύ μεγάλη, για τα δικά μου δεδομένα, φροντίδα από τους καθηγητές, με πάρα πολλούς καλεσμένους συγγραφείς να διδάσκουν, με performance και παρουσίαση των έργων μας στο κοινό, με μία ιδανική ώθηση να βγεις μπροστά, να ρισκάρεις, να δοκιμάσεις διάφορα είδη γραφής, με τη δυνατότητα ο καθένας να βρει τη φωνή του.
Η πόλη είναι αδιανόητα όμορφη, σκοτεινή και παραμυθένια, καταλαβαίνεις απόλυτα γιατί στους υδρατμούς της και στα ημικυκλικά δρομάκια της γεννιούνται κόσμοι σαν του Χάρι Πότερ αλλά και σκοτεινοί θρύλοι σαν του Τζέκιλ και Χάιντ.
Οι φίλοι που απέκτησα δεν έγιναν απλά φίλοι απ’ τα παλιά αλλά σημεία αναφοράς, νέα χρώματα στην παλέτα της ζωής μου. Ανάμεσά τους και κάποια από τα παιδιά που έφτιαξαν το βιβλιοπωλείο Atlantis Books στην Σαντορίνη, στου οποίου τα μυστικά κρεβάτια πίσω από τα ράφια έχω κοιμηθεί κι εγώ.
Εργάζεσαι στον χώρο της διαφήμισης. Ο τρόπος, ο κοφτός, δυνατός λόγος, οι κώδικες στους οποίους βασίζονται οι διαφημίσεις, έχουν επηρεάσει τη γραφή σου;
Η διαφήμιση ωθεί τον λόγο να γίνεται πιο «αποτελεσματικός». Κι αυτό καμιά φορά σημαίνει και την πλήρη απουσία του. Το σενάριο είναι, για παράδειγμα, ένα είδος γραφής το οποίο δεν διαβάζει κανείς τελικά εκτός από τον σκηνοθέτη… έχει έναν εικονοπλαστικό στόχο και είναι μια άλλη μορφή storytelling που σου μαθαίνει να δείχνεις αυτό που θέλεις να πεις.
Η διαφήμιση λοιπόν δεν έχει τόσα πολλά σλόγκαν ή τσιτάτα όσο πιστεύει ο κόσμος, η ουσία των κειμένων είναι η πληροφορία που περιέχουν και η ιδέα που υπηρετούν. Φυσικά και έχει επηρεάσει την γραφή μου και παραδόξως την έχει κάνει πιο ποιητική για να είναι ευσύνοπτη, πιο συμβολική και πιο εικονοπλαστική. Επίσης με κάνει να σκέφτομαι πάντα αυτόν που με διαβάζει, τι χρειάζεται για να με καταλάβει ή τι χρειάζεται για να νιώσει ξεχωριστός.
Τα περισσότερα παιδιά που έχω ρωτήσει τα θεωρούν ξινά και το αποτυπώνουν στο πρόσωπο. Όταν μεγαλώσουν ίσως μάθουν τη σπουδαιότητά τους. Εσένα σου αρέσουν τα λεμόνια; Με πόσους τρόπους τα έχεις στύψει αλήθεια;
Τα λεμόνια είναι υπέροχα. Το δέντρο τους είναι στολίδι για κάθε κήπο που το φιλοξενεί, τα λουλούδια τους επίσης, το άρωμά τους είναι θεραπευτικό και σε αντίθεση με τα πορτοκάλια δεν σε βαραίνει και δεν αλλοιώνεται τόσο εύκολα,
Πέρα όμως από αυτό, είναι και οπτικά πανέμορφα και, όπως θα καταλάβατε κι απ’ το βιβλίο μου, ο στόχος δεν είναι απαραίτητα να τα πιούμε αλλά να ταξιδέψουμε μαζί τους!
Πες μας για το… λεμονοβιβλίο σου. Πώς γεννιέται η ιδέα, η επιθυμία να φτιάξεις ένα τέτοιο picture book;
Η ιδέα γεννήθηκε από μια άσκηση προθέρμανσης για brainstorming. Φανταστείτε κάτι ανάλογο με το παιχνίδι με τον συνδετήρα που δοκιμάζεις να φτιάξεις ό,τι μπορείς να φανταστείς με το ίδιο βασικό υλικό. Σκέφτηκα λοιπόν ότι αυτή η «γυμναστική» της φαντασίας είναι τέλεια για τα παιδιά!
Είναι ένας έξυπνος τρόπος να τους δείξεις ότι δεν υπάρχει ένας τρόπος σκέψης ή μία μόνο λύση σε κάθε πρόβλημα αλλά πολλές και το μόνο που χρειάζεται είναι να δεις την εικόνα αλλιώς, να τολμήσεις και να παίξεις με τα όρια! Παράλληλα, είναι και μια ολόκληρη δημιουργική ώρα, ένα παιχνίδι, μια αφορμή για ζωγραφική, μια δραστηριότητα που τα απασχολεί και τα γεμίζει χαρά. Έγραψα λοιπόν έμμετρα μια σειρά από παραδείγματα που ανοίγουν δρόμους για να τους ακολουθήσουν τα παιδιά μόνα τους. Δηλαδή ένα λεμόνι μπορεί να το πατήσει ένα ζώο ή να το τρυπήσει ένα ράμφος, μπορεί όμως και να σκαρφαλώσει σε ένα μνημείο, να συναντήσει έναν χαρακτήρα παραμυθένιο, να βγει στο διάστημα και να βρει εκεί αιχμές κ.ο.κ.
Ουσιαστικά το βιβλίο σου είναι μια ωδή στη δύναμη της φαντασίας. Θα ήθελα την άποψή σου για αυτή τη λέξη. Τη σημασία της στη ζωή των παιδιών, των ανθρώπων γενικά.
Η φαντασία συχνά παρουσιάζεται σαν ένας τρόπος για να δραπετεύσεις από την πραγματικότητα.
Με το βιβλίο αυτό ουσιαστικά θέλω να δείξω ότι η φαντασία είναι ένας τρόπος να διαχειριστείς, να καταλάβεις αλλά και να αλλάξεις την πραγματικότητα και ότι η δημιουργικότητα είναι δεξιότητα που πρέπει να καλλιεργούμε, όχι κάποιο χάρισμα.
Ποιοι παράγοντες στερούν ή καθηλώνουν τη φαντασία τους;
Η φαντασία μας καθηλώνεται όταν δεν τη χρησιμοποιούμε, όπως οι μύες μας, όπως το σώμα μας. Και σταματάμε να την χρησιμοποιούμε όταν αναζητάμε πάντα έτοιμες και «σωστές» απαντήσεις για τα πάντα. Αυτό γίνεται μέσα από την εκπαίδευση αλλά και μέσα από την διασκέδαση των παιδιών.
Δεν είναι πάντα εφικτό αλλά πρέπει όσο μπορούμε να μαθαίνουμε στα παιδιά να διασχίζουν μόνα τους την απόσταση από την ερώτηση στην απάντηση, να μην θυμούνται την απάντηση, να μην μιμούνται τον τρόπο σκέψης, να βρίσκουν την απάντηση κάθε φορά, να ανακαλύπτουν νέους τρόπους σκέψης.
Τα ανοιχτά βιβλία που δεν έχουν έτοιμες απαντήσεις για όλα προσφέρουν προς αυτήν την κατεύθυνση;
Φυσικά. Γιατί αλλάζουν τον στόχο, που σταματάει να είναι η απάντηση αλλά γίνεται η διαδρομή προς αυτή και η κατανόηση της γνώσης.
Η συνεργασία σου με τη Χρύσω Χαραλάμπους πως ήταν; Απέδωσε τον κόσμο που είχες στο μυαλό σου; Έχει μια πολύ ιδιαίτερη ματιά, θεωρώ…
Η Χρύσω Χαραλάμπους έκανε κάτι μαγικό με αυτό το βιβλίο. Πήρε ένα κείμενο που ουσιαστικά περιγράφει εικόνες και τις απογείωσε, πρόσθεσε στοιχεία, δράση, άλλες ιδέες, μια απίστευτη και τολμηρή παλέτα χρωμάτων, κάθε σελίδα για μένα είναι ένα αυτόνομο έργο τέχνης.
Οπότε, όχι δεν απέδωσε τον κόσμο που είχα στο μυαλό μου, έφτιαξε έναν νέο καλύτερο και μεγαλύτερο κόσμο που φιλοξενεί ιδανικά τις ιδέες μου.
Και τώρα, ένα δεύτερο, νέο βιβλίο, για τον θυμό. Ένα πολύ κρίσιμο θέμα για μικρούς και μεγάλους, καθώς η διαχείρισή του αποβαίνει κομβικής σημασίας για τη ζωή μας. Κάτι τέτοιο σε έκανε να γράψεις για «Το μπαλόνι του θυμού»;
Ο θυμός είναι για όλους μας νομίζω ένα συναίσθημα-κύμα, ένα συναίσθημα-κατολίσθηση, ένα συναίσθημα οριακό που φέρει ένα κίνδυνο έκρηξης με «παράπλευρες» απώλειες. Κάπως πρέπει να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να σταματήσει να φουσκώνει προτού σκάσει και να παράλληλα να καταλάβουμε ακριβώς τι μας έχει κάνει να απασφαλίσουμε.
Το βιβλίο αυτό με χιούμορ και χαλαρότητα οδηγεί τα παιδιά σε μια δημιουργική διαδικασία ώστε και να ξεπεράσουν αλλά και να καταλάβουν τον θυμό τους.
Δίνει το βιβλίο διεξόδους διαχείρισης του θυμού από τα παιδιά;
Πρώτον, σε καλεί να φτιάξεις κάτι με τον θυμό σου, σε αποπροσανατολίζει με έναν τρόπο, σε τραβάει να ορίσεις ξανά τα χέρια σου και το μυαλό σου και να ζωγραφίσεις. Δεύτερον, έχει πλάκα, αποφορτίζει τη συνθήκη χωρίς όμως να την υποτιμά. Δεν υπονοείται πουθενά ότι ο θυμός σου δεν έχει σημασία αλλά του δίνει μια πιο αστεία μορφή, τον κάνει ένα τερατάκι, τον μικραίνει χωρίς να τον υποβιβάζει.
Τρίτον, κάνει μια απόπειρα να σε βοηθήσει να τον ονομάσεις, να τον καταλάβεις και να πάρεις αποφάσεις για αυτόν, αποφάσεις που σε κάθε δίλημμα που θέτει το βιβλίο ποιητικά τον κάνουν πιο «συμπαθητικό», σαν να πρέπει να τον «συγχωρέσεις», να του δώσεις κυριολεκτικά χώρο στο χαρτί και στο μυαλό σου, να γίνει ένα συναίσθημα που επιτρέπεται όταν μπορείς να το περιγράψεις. Και τέλος, σε οδηγεί να τον αφήσεις να φύγει, να τον απελευθερώσεις, όπως ακριβώς απελευθερώνεις την αναπνοή σου φουσκώνοντας ένα μπαλόνι.
Τι σε θυμώνει περισσότερο στη σύγχρονη πραγματικότητα; Και αν θέλεις, εξειδίκευσέ το μου προς τα παιδιά…
Με θυμώνει ο φόβος. Ο φόβος που καλλιεργείται από παντού, ο φόβος που μας καθηλώνει, ο φόβος της αλλαγής, ο φόβος της αποδοχής, ο φόβος του άλλου. Στα παιδιά επίσης με θυμώνει που τα μεγαλώνουμε μέσα σε ένα περιβάλλον φόβου, που εμείς το ονομάζουμε ασφάλεια, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας κόσμος που πρέπει να ορίσουμε απόλυτα γιατί δεν έχουμε εμπιστοσύνη σε τίποτα. Ακόμα και οι συμβουλές για positive parenting ή άλλες προτάσεις σύγχρονης ανατροφής νιώθω καμιά φορά ότι περιγράφουν έναν κόσμο θεών και τεράτων, τίποτα ανθρώπινο.
Οι θεοί γονείς και παιδαγωγοί που δεν χάνουν την ψυχραιμία τους, δεν δίνουν σοκολατάκια, δεν βάζουν βίντεο, δεν έχουν εκρήξεις και τα τέρατα εκεί έξω που θα κάνουν bullying, θα κακοποιήσουν, θα καταπιέσουν με τα στερεότυπά τους τα παιδιά μας… Ο φόβος είναι η πηγή του θυμού μου, απ’ όπου κι αν αυτός προπαγανδίζεται.
Διαφορετικό στυλ εικονογράφησης από την Zafouko Yamamoto, κατά κόσμον Ζαφειρούλα Σιμοπούλου.
Η Ζafouko Yamamoto έχει μια ιδιαίτερη ματιά και τεχνοτροπία που ταιριάζει πολύ σε αυτό το βιβλίο γιατί έχει την ελευθερία του παιδικού σχεδίου. Δηλαδή, σου δείχνει τι να ζωγραφίσεις με όρους και κώδικες που μπορείς όντως, σαν παιδί, να ζωγραφίσεις. Μια αθωότητα τεχνική που οι εικονογράφοι χάνουν καμιά φορά όσο εξελίσσονται. Έχει επίσης μια καθαρότητα και μια γλυκιά μελαγχολία που σε κάθε σελίδα φεύγει κι αντικαθίσταται από περισσότερο χρώμα και πιο γεμάτες σελίδες.
Με μια φράση
Η αγαπημένη μου ταινία είναι…
Σήμερα θα απαντήσω «Η κρυφή ζωή του Walter Mitty»
Το τραγούδι με το οποίο έχω κολλήσει για μεγάλο διάστημα είναι …
Τhere is a light that never goes out, The Smiths
Το μέρος που αγαπώ περισσότερο είναι…
Η λίμνη μέσα στο δάσος. Όποια λίμνη, όποιο δάσος.
Με ηρεμεί…
Η μουσική
Με εκνευρίζει…
Ο πολύ δυνατός αέρας
Θα ήθελα να έχω συναντήσει τον/την….
Όποιον θέλω να συναντήσω, τον συναντώ εκεί που θέλει κι αυτός ή αυτή, στο βιβλίο του, στο τραγούδι του, στο έργο του.
Δανάη Δάσκα
1000 τρόποι να στύψεις ένα λεμόνι–)
Το μπαλόνι του θυμού–)
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Διαβάστε:
1000 τρόποι να στύψεις ένα λεμόνι, της Δανάης Δάσκα (εικ.: Χρύσω Χαραλάμπους)
