Διαβάζεται σε 5′- Ηλικιακό κοινό: 16+ – Μυθιστόρημα
Κίρκη < Όνομα αρχαιοελληνικής προέλευσης, που πιθανώς ανάγεται στο ουσιαστικό κίρκος «γεράκι» ίσως ονοματοποιημένη λέξη που συνδέεται με το αρχαιοελληνικό συνώνυμο κρέξ (Βικιλεξικό).
Η αγάπη της Madeline Miller για την μυθολογία ξεκίνησε από πολύ νωρίς, όταν η μητέρα της διάβαζε την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Τότε ήταν που η κιτρινομάτα θεά της πρωτοέκλεισε το μάτι και τρύπωσε στο μυαλό της περιμένοντας υπομονετικά να ξεπηδήσει, ως άλλη Αθηνά.
Μετά το έξοχο βιβλίο Το τραγούδι του Αχιλλέα, που της χάρισε το λογοτεχνικό βραβείο Orange και στο οποίο παρουσιάζεται εκ νέου το ομηρικό έπος της Ιλιάδας, η συγγραφέας Madeline Miller θα νιώσει πως η ώρα έφτασε για να μας συστήσει την αμφιλεγόμενη θεά.
Όταν γεννήθηκα, το όνομα γι΄αυτό που ήμουν δεν υπήρχε. Με αποκαλούσαν Νύμφη, υποθέτοντας πως θα ήμουν σαν τη μητέρα και τις θείες μου και τις χιλιάδες ξαδέρφες μου. Μια που ήμαστε κατώτερες από τις μικρότερες θεότητες, οι δυνάμεις μας ήταν τόσο περιορισμένες που μετά βίας μπορούσαν να εξασφαλίσουν την αιωνιότητά μας. Μιλούσαμε στα ψάρια και στα λουλούδια που φροντίζαμε, καλοπιάναμε τα σύννεφα για να ρίξουν στάλες ή τα κύματα για να μας δώσουν το αλάτι τους. Η λέξη Νύμφη αποτελούσε την αρχή και το τέλος του μέλλοντός μας. Στη γλώσσα μας δεν σήμαινε μόνο θεότητα αλλά και νύφη…
Το όνομά της αλλόκοτης αυτής Νύμφης με τα κίτρινα μάτια, την παράξενα λεπτή – σχεδόν ανθρώπινη φωνή, ήταν Κίρκη, δηλαδή γεράκι. Η μητέρα της η Πέρση ήταν μια πανούργα Νύμφη, μια Ναϊάδα, κόρη του Ωκεανού, φύλακας των πηγών και των χειμάρρων. Πατέρας της, ήταν ο Ήλιος που έλαμπε ολόκληρος σαν μπρούτζος και διέσχιζε τους ουρανούς με το φλεγόμενό του άρμα. Η Κίρκη γεννιέται χωρίς συγκεκριμένα ταλέντα ή δυνάμεις και μεγαλώνει στη σκιά των πιο λαμπερών και πολλά υποσχόμενων αδερφιών της. Η οικογένεια της, την υποτιμά και κανείς δεν μπορεί να διακρίνει τις δυνατότητές της. Κανείς δεν θα την διδάξει, κανείς δεν θα την καταλάβει, κανείς δεν θα τη βοηθήσει να αποδεχτεί το ποια πραγματικά είναι.
Οι μέρες τα χρόνια περνούν σαν να είναι δευτερόλεπτα για την αθάνατη και μοναχική Κίρκη, ώσπου θα συναντήσει έναν θνητό ψαρά, τον Γλαύκο. Εκείνος φαίνεται να την καταλαβαίνει, να την συμπαθεί, να θέλει να μιλήσει μαζί της. Η νύμφη μαγεμένη από τον ψαρά, θα ζητήσει από τη γιαγιά της την Τυθής, την αφέντρα των νερών του κόσμου, να τον κάνει αθάνατο αλλά εκείνη θα αρνηθεί. Αυτή η άρνηση ήταν που οδήγησε την Κίρκη να αρχίσει να αφουγκράζεται την εσωτερική φωνή που τόσα χρόνια κατέπνιγε. Κι αυτή η φωνή της φώναζε… Μπορείς, είσαι ικανή αρκεί να πιστέψεις σε εσένα.
Κι έτσι κι έγινε. Ο Γλαύκος μεταμορφώθηκε στον πιο αληθινό του εαυτό. Έμοιαζε με θεός, απέκτησε δυνάμεις, παλάτια και πολλές νύμφες να τον περιτριγυρίζουν. Εκείνος όμως ήθελε μόνο μία και αυτή δεν ήταν η Κίρκη. Η θεά με το γερακίσιο βλέμμα θα τον παρακαλέσει αλλά εκείνος τυφλωμένος από τα κάλλη της Σκύλλας θα την απορρίψει. Η Κίρκη τότε πληγωμένη θα μεταμορφώσει τη Σκύλλα στο τέρας που πραγματικά ήταν.
«Μίλησα με τον Δία», ανακοίνωσε. «Καταφέραμε να καταλήξουμε σε μια συμφωνία… Συμφωνεί πως κάτι καινούργιο κινείται στον κόσμο. Ότι αυτές οι δυνάμεις δεν μοιάζουν με άλλες που υπήρχαν παλιά και ότι προέρχονται από τα παιδιά που έκανα με τη Νύμφη Πέρση… Συμφωνήσαμε επίσης πως αυτές οι δυνάμεις δεν προοιωνίζουν κάποιον άμεσο κίνδυνο. Ο Πέρσης ζει έξω από τα σύνορά μας και δεν αποτελεί απειλή. Ο σύζυγος της Πασιφάης είναι γιος του Δία, οπότε θα φροντίσει να την κρατήσει σε τάξη. Ο Αιήτης θα διατηρήσει το βασίλειό του, εφόσον συμφωνήσει να τον παρακολουθούμε… Επιπλέον ο καθένας τους ορκίστηκε ότι οι δυνάμεις τους εμφανίστηκαν ακάλεστες, χωρίς να το επιδιώξουν, και δεν πηγάζουν από κακό σκοπό ούτε αποτελούν απόπειρα εξέγερσης. Έτυχε απλώς να ανακαλύψουν πως τα βότανα ήταν μαγικά… Όλοι ορκίστηκαν, εκτός από την Κίρκη».
Η μεταμόρφωση της Σκύλλας και του Γλαύκου θα αναγκάσουν τον πατέρα της τον Ήλιο να την εξορίσει σε ένα έρημο νησί, την Αία, στεφανωμένο από πελάγη ατέρμονα. Η αρχαία παράδοση τοποθετεί το νησί της Κίρκης στο βουνό Κιρκαίον, στο νότιο Λάτιο ανάμεσα στη Ρώμη και τη Νάπολη, στον κόλπο της Γκαέτας. Η Αία θα είναι το καταφύγιό της, ο παράδεισός της και όχι η φυλακή της και η Κίρκη θα γίνει ένα με τη φύση και θα βρει συντροφιά στα λιοντάρια και τους λύκους. Οι αιώνες περνούν, η Κίρκη ανακαλύπτει τον εαυτό της, αποδέχεται τη διαφορετικότητά της και τις δυνάμεις της και θα νιώσει ελεύθερη όσο ποτέ άλλοτε.
Θα σας πω τι είναι η μαγεία: δεν είναι θεϊκή δύναμη. Που έρχεται με μια σκέψη κι ένα πετάρισμα των βλεφάρων. Πρέπει να τη φτιάξεις, να τη δουλέψεις, να τη σχεδιάσεις και να την αναζητήσεις, να την ξεθάψεις, να την αποξηράνεις, να την ψιλοκόψεις και να την αλέσεις, να τη μαγειρέψεις, να της μιλήσεις και να της τραγουδήσεις. Ακόμα κι αν ύστερα από όλα αυτά, ενδέχεται να αποτύχει, κάτι που δεν γίνεται με τους θεούς. Αν τα βότανα μου δεν είναι αρκετά φρέσκα, αν διασπαστεί η προσοχή μου, αν η βούλησή μου είναι αδύναμη, τα μαντζούνια ξεθυμαίνουν και ταγκίζουν στα χέρια μου… Η μαγεία δεν είναι τίποτε άλλο από σκληρή δουλειά…
Κατά τη διάρκεια της αθάνατης ζωής της, στο δρόμο της θα βρεθούν πολλοί θεοί, ημίθεοι, ήρωες και απλοί θνητοί που θα συνδέσουν το όνομά τους μαζί της, όμως ένας είναι αυτός που θα της αλλάξει τη ζωή και δεν είναι άλλος από τον Οδυσσέα.
Έτσι αποκτούν τη δόξα οι θνητοί, συλλογίστηκα. Με την εξάσκηση και την εργατικότητα, φροντίζοντας τις δεξιότητές τους σαν τους κήπους, μέχρι να λάμψουν κάτω από τον ήλιο. Οι θεοί όμως είναι φτιαγμένοι από ίχωρ και νέκταρ, τα πρωτεία τους ξεχειλίζουν ήδη από τα ακροδάχτυλά τους. Αποκτούν, λοιπόν τη φήμη τους αποδεικνύοντας τι μπορούν να καταστρέψουν…
Οι περισσότεροι θεοί παρουσιάζονται σκληροί, απαίσιοι, όμηροι της ματαιοδοξίας τους, εγωιστές, άπληστοι, αλαζόνες, και ικανοποιούνται μόνο με την επίδειξη της δύναμής τους. Δεν θα μπορούσε και η Κίρκη να περιγράφεται διαφορετικά. Ήταν μια κατώτερη- εξόριστη θεά, μια ύπουλη νύμφη, μια κακιά μάγισσα που μεταμόρφωνε όσους την πλησίαζαν σε γουρούνια με το ραβδί της, μια πλανεύτρα που θόλωνε το μυαλό των ναυτικών με τα βότανά της, μια μέγαιρα.
[…] κι η Κίρκη
τις θύρες άνοιξε τις λιόφωτες με βιάση, κι όπως βγήκε,
τους κάλεσε να μπουν […]
Κι ως τους συνέμπασε, τους έδωκε σκαμνιά, θρονιά να κάτσουν,
και σε κρασί απ’ την Πράμνη ανάδευε μαζί τυρί ξυσμένο,
μέλι ξανθό και κριθαράλευρο, και μέσα εκεί τους ρίχνει
κακά βοτάνια, την πατρίδα τους για πάντα να ξεχάσουν.
Κι ως τους το κέρασε και το άδειασαν, σε μια στιγμή τους δίνει
με το ραβδί της, και τους έκλεισε στα χοιρομάντρια μέσα.
Χοίρου κορμί απόχτησαν όλοι τους, φωνή, κεφάλι, τρίχες,
μόνο που κράτησαν αθόλωτο το νου τους, ως και πρώτα.
Κι εκεί που μαντρισμένοι εμύρουνταν, η Κίρκη, για να φάνε,
έριξε κράνα, πρινοβέλανα μπροστά τους και βαλάνια,
τι άλλη θροφή οι χαμοκοιτάμενοι δε συνηθούνε χοίροι.
(κ 229-243, μετ. Ν. Καζαντζάκης – Ι.Θ. Κακριδής)
Η Κίρκη της Madeline Miller είναι ένας πολυσύνθετος χαρακτήρας και παρόλο που ανήκει στο πάνθεο των θεών είναι διαφορετική. Ενώ έχει τη σκοτεινή πλευρά της παράλληλα είναι συμπονετική, ανθρώπινη και ευαίσθητη αλλά ταυτόχρονα δυναμική, ανεξάρτητη, απελευθερωμένη από τα δεσμά του ανδροκρατούμενου κόσμου και αποφασισμένη να υπερασπίσει το δίκιο της με πάθος αποδεικνύοντας ότι η δύναμη έχει μεγαλύτερη αξία όταν έχεις θέληση και έχεις πασχίσει για να την κερδίσεις. Μπορεί το γερακίσιο βλέμμα της να μην ήταν το πιο φωτεινό στο παλάτι του Ήλιου, αλλά είχε μια εσωτερική λάμψη που την έκανε να ξεχωρίζει, που της έδινε την ικανότητα να εκτιμά, να βοηθά, να αξιολογεί και να αγαπά.
Κι αυτοί στο πλοίο ανέβηκαν, και κάθισαν στους πάγκους,
και τον αστραφτερό γιαλό με τα κουπιά βαρούσαν.
και πίσω απ΄ το μαυρόπλωρο καράβι στέλνει η Κίρκη
η φοβερή κι η ωριόμαλλη κι η ανθρωπολαλούσα,
πρίμο καλό και φιλικό που τα πανιά φουσκώναν.
και τ’ άρμενα σα σιάξαμε, καθίσαμε, κι οδήγα
ο αγέρας το καράβι μας μαζί με τον ποδότη.
(μ 146-152, μετ. Ν. Καζαντζάκη – Ι.Θ. Κακριδή)
Αυτή τη λάμψη είδε και η Madeline Miller, ξεφυλλίζοντας την Οδύσσεια και την Ιλιάδα του Ομήρου, τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου, τη Θεογονία του Ησίοδου, το χαμένο έπος της Τηλεγονίας που σώζεται μονάχα η περίληψή του, τους μύθους της Κυβέλης. Αλλά και οι ιστορίες που γεννήθηκαν στη σκέψη της, την οδήγησαν να αφηγηθεί τη σαγηνευτική ιστορία της με σεβασμό και λυρικότητα, όχι μέσα από τα λόγια των αντρών, του Οδυσσέα και του Ομήρου, αλλά δίνοντας το λόγο στην ίδια την Κίρκη. Μια γυναίκα που βρίσκει τον τρόπο να γεφυρώσει τους δύο κόσμους ( θεών και ανθρώπων), που βρίσκει τη δύναμή της, τη φωνή της, που είναι ικανή να επιβάλει τους όρους της, να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Μια γυναίκα με ανησυχίες και προβληματισμούς. Μια γυναίκα που αγαπά και θυσιάζεται. Μια γυναίκα που δεν γονατίζει, που δεν ταπεινώνεται αλλά διεκδικεί. Μια γυναίκα με χίλιες μορφές και ρόλους. Κόρη, σύντροφο, αδελφή, μητέρα, φίλη, ερωμένη………….Μια γυναίκα τόσο σύγχρονη που πραγματικά μας ξαφνιάζει.
Δεν ξαφνιάστηκα από το πορτραίτο του εαυτού μου: η περήφανη μάγισσα συντετριμμένη μπροστά στο ξίφος του ήρωα, ικετεύοντας γονατιστή έλεος. Μου φαίνεται πως οι ταπεινωμένες γυναίκες είναι αγαπημένο θέμα των ποιητών. Λες και δεν μπορεί να υπάρξει ιστορία παρά μόνο αν σερνόμαστε και κλαψουρίζουμε…
Σε κούπα το πιοτό μου ετοίμασε να πιω μαλαματένια,
και το βοτάνι μέσα μου ‘ριξε, κακά στο νου λογιώντας.
Και σα μου το ‘δωκε και το άδειασα, χωρίς να με μαγέψει,
με κρούει με το ραβδί της κι έκραξε κι αυτά τα λόγια μου ‘πε:
«Τράβα και συ με τους συντρόφους σου να κυλιστείς στη μάντρα!»
Είπε, κι εγώ απ’ τη μέση σέρνοντας το κοφτερό σπαθί μου,
στην Κίρκη εχίμιξα, σα να ‘θελα να πάρω τη ζωή της.
Κι αυτή ξεφώνισε, και τρέχοντας τα γόνατα μου πιάνει […]
(κ 316-323, μετ. Ν. Καζαντζάκης – Ι.Θ. Κακριδής)
Η Madeline Miller μπορεί να μην έχει μαγικό ραβδί, βότανα, φίλτρα, αλλά μάλλον η ίδια η Κίρκη που της σιγοψιθύριζε την ιστορία της, έχει ραντίσει τα λόγια και τις λέξεις της με το πανίσχυρο μώλυ, μεταμορφώνοντάς μας από αναγνώστες σε φανατικούς θαυμαστές.
Ένα πραγματικά μαγικό βιβλίο, ένα σαγηνευτικό μυθολογικό ταξίδι από τις Εκδόσεις Διόπτρα.
Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα
Διακρίσεις
-
Best Seller στη λίστα των New York Times!
-
400.000 ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ
-
Χαρακτηρίστηκε ως το βιβλίο της χρονιάς από τα έντυπα THE GUARDIAN, TELEGRAPH, SUNDAY TELEGRAPH, I PAPER, SUNDAY EXPRESS, IRISH TIMES, TIMES LITERARY SUPPLEMENT, AMAZON, AUDIBLE, BUZZFEED, REFINERY 29, WASHINGTON POST, BOSTON GLOBE, SEATTLE TIMES, TIME MAGAZINE, NEWSWEEK, PEOPLE, ENTERTAINMENT WEEKLY, KIRKUS, PUBLISHERS WEEKLY
-
Υποψήφιο για το βραβείο THE WOMEN’S PRIZE FOR FICTION 2019
-
Από την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του έφτασε στο Νο 6 των best sellers των Sunday Times.
Με μια ματιά
- Η Madeline Miller μπορεί να μην έχει μαγικό ραβδί, βότανα, φίλτρα, αλλά μάλλον η ίδια η Κίρκη που της σιγοψιθύριζε την ιστορία της, έχει ραντίσει τα λόγια και τις λέξεις της με το πανίσχυρο μώλυ, μεταμορφώνοντάς μας από αναγνώστες σε φανατικούς θαυμαστές.
- Ένα πραγματικά μαγικό βιβλίο, ένα σαγηνευτικό μυθολογικό ταξίδι από τις Εκδόσεις Διόπτρα.
Το Soundtrack του βιβλίου
Circe – The Eternal Feminine (ft. Sigur Rós)
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Κίρκη |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Circe |
| Συγγραφέας: | Madeline Miller |
| Εκδόσεις: | Διόπτρα, Μάρτιος 2019 |
| Μετάφραση: | Μαρία-Κλειώ Παπαμιχαήλ |
| Επιμέλεια: | Βάλια Μπράβου |
| Προσ. εξωφύλλου: | Ελένη Οικονόμου |
| Σελίδες: | 544 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,5 |
| ISBN: | 978-960-605-606-2 |
