Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 18+ – Ιστορικό δοκίμιο
«Ο πολιτισμός τελειώνει όταν δραπετεύουν απ’ αυτόν οι βάρβαροι».
Καρλ Κράους
Μια ιστορική καταβύθιση στα βαθιά και σκοτεινά νερά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με πλοίαρχο τον Alessandro Barbero.
Περί τίνος πρόκειται
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία – Ένας κόσμος που θεωρείται εύπορος και πολιτισμένος, που χαρακτηρίζεται από ανισότητες και ανισορροπίες στο εσωτερικό του αλλά διαθέτει σταθερή διοίκηση και ανεπτυγμένη οικονομία. Έξω από τα όριά του βρίσκονται άλλοι λαοί αναγκασμένοι να επιβιώνουν με ανεπαρκείς πόρους, απειλούμενοι από την πείνα και τον πόλεμο. Αυτοί οι άλλοι, οι μη-πολιτισμένοι, οι «βάρβαροι» προσπαθούν εναγωνίως να εισέλθουν σε αυτή την παντοδύναμη Αυτοκρατορία. Οι κυβερνητικές αρχές ήταν συχνά αντιμέτωπες με το καίριο δίλλημα της διαχείρισης του ανθρώπινου πλήθους που πίεζε τις συνοριακές γραμμές: αναγκαστική απομάκρυνση ή μαζική υποδοχή, καθορισμό ποσοστώσεων εισόδου ή προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας και θέσεων εργασίας;
Αυτές λοιπόν οι τεράστιες μάζες ημινομάδων αγροτών ήταν ιδανικές για να καλύψουν τα κενά που δημιουργούσαν συνεχώς οι πόλεμοι και οι επιδημίες, καθώς η ανάγκη για ανθρώπινο δυναμικό ήταν συνεχής. Η Ρωμαίοι έκαναν πολέμους για να εδραιώσουν την κυριαρχία τους, εξόντωναν κάθε «βάρβαρη» αλαζονεία, χτυπούσαν ανελέητα οποιανδήποτε εξέγερση. Ο πόλεμος ήταν μια εξαιρετική μέθοδος διαχείρισης ανθρώπινων πόρων η οποία τους εξασφάλιζε την προμήθεια νεοσύλλεκτων στρατιωτών και αγροτών, με αντάλλαγμα τη αφοσοίωσή τους στο μεγαλύτερο «κράτος» του πλανήτη.
«Αυτό το συνονθύλευμα που αυτοαποκαλείται «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» δεν υπήρξε ποτέ, με κανέναν τρόπο, ούτε Αγία ούτε Ρωμαϊκή ούτε Αυτοκρατορία».
Βολταίρος
Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν στην πραγματικότητα ένα χωνευτήρι λαών και άτακτων πληθυσμών όπου οι επιζώντες απορροφούνταν στην αυτοκρατορία ως σκλάβοι, αγρότες, στρατιώτες και μέσα σε μερικές γενιές ήταν τόσο Ρωμαίοι όσο και οι άλλοι υπήκοοι.
Το σύστημα, αν και επικίνδυνα ασταθές κατά περιόδους, λειτούργησε για δύο αιώνες, όσο δηλαδή υπήρχε ένας ισχυρός- συνεκτικός στρατός, ενισχύοντας τη δύναμη της αυτοκρατορίας και οδηγώντας επιτυχώς στην ενσωμάτωση των βαρβάρων στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ώσπου η Μάχη της Αδριανούπολης το 378 μ.Χ. όπου οι Γότθοι επαναστάτες κατατρόπωσαν τον Ρωμαϊκό στρατό, θα θέσει εμφανώς το τέλος αυτής της πολιτικής και θα οδηγήσει στην σταδιακή αποδυνάμωση και κατάρρευση της –μέχρι τότε- υπερδύναμης.
Η μαζική εισβολή των «βαρβάρων», ο σχηματισμός ανεξάρτητων και ανεξέλεγκτων πολιτικών ή στρατιωτικών πυρήνων – εθνικά διακριτών και αυτοδιαχειριζόμενων- εντός των συνόρων της Αυτοκρατορίας, η διαφθορά των αριστοκρατών και των γαιοκτημόνων που εναντιώνονται στην στρατολόγηση των αγροτών «τους» αλλά και αξιωματούχων που καταχρώνται χρήματα και τρόφιμα που προορίζονταν για τη διατροφή και την πληρωμή των στρατιωτών, η ανεπιτυχής διαχείριση των πληθυσμιακών ομάδων –πρόσφυγες- λιποτάκτες -Γότθοι επιδρομείς και οι εμφύλιοι πόλεμοι μεταξύ του νόμιμου αυτοκράτορα και των σφετεριστών – οι οποίοι εμπλέκουν τον Θεοδόσιο -τον άνθρωπο που ενώνει τα κομμάτια της Αυτοκρατορίας μετά την καταστροφή της Αδριανούπολης, οδηγούν στην κατάρρευση.
«Ποιος γνωρίζει τώρα ποια έθνη ήταν κάποτε στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, όταν όλοι έχουν γίνει πια Ρωμαίοι, και όλοι πλέον αποκαλούνται Ρωμαίοι;»
Ιερός Αυγουστίνος
Εστιάζοντας
«Αν κάτι διδάσκει η ιστορία, τότε, είναι ότι οι αληθινοί βάρβαροι είναι εκείνοι που θέτουν φραγμούς κάθε είδους για την πλήρη ενσωμάτωση του «φρέσκου αίματος» που επιφέρει η μετανάστευση».
Ο διακεκριμένος Ιταλός ιστορικός και συγγραφέας Alessandro Barbero στοιχειοθετεί ένα εμπεριστατωμένο ιστορικό δοκίμιο που συνοψίζει τη σχέση που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των αιώνων μεταξύ της Αυτοκρατορίας και των «άλλων», παραθέτει όλα τα προβλήματα και την πολυπλοκότητα της διαχείρισης της αφομοίωσης των κατακτημένων πληθυσμών, εκθέτει τα συνοριακά ζητήματα που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χρειάστηκε να αντιμετωπίσει με τις «βαρβαρικές εισβολές» και μας υποδεικνύει πως στην πολιτική το πιο δύσκολο δεν είναι να εντοπίσεις τις λύσεις αλλά να τις υλοποιήσεις.
Με άμεσο – λιτό λόγο, εύστροφο και στιβαρό, καταγραφική δομή αλλά και δοκιμιακή προσέγγιση, με πλήθος πληροφοριών και ιστορικών γεγονότων εστιάζοντας στην χρονολογική τους σειρά ώστε να μπορέσει να γίνει αντιληπτό το χρονικό πλαίσιο και τα αίτια που οδήγησαν στην αποδυνάμωση μιας υπερδύναμης, αφηγείται με στόμφο και απαντά σε όλα τα ερωτήματα που γεννιούνται, κάνοντας το έργο του προσιτό ακόμα και για έναν όχι τόσο μυημένο αναγνώστη, αλλά παράλληλα με ακαδημαϊκή συνέπεια και σοβαρότητα, μας οδηγεί στα αχανή εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας προσπαθώντας να μας διδάξει πως κάθε εποχή γνώρισε ανισότητες και βιαιότητες ικανές να αλλάξουν την ροή της ιστορίας αναδιαμορφώνοντας τα εθνικά-πολιτικά-κοινωνικά ακόμα και θρησκευτικά πλαίσια.
Στα πλεονεκτήματα του βιβλίου οι έγχρωμες και ασπρόμαυρες γκραβούρες, οι μικρογραφίες αλλά και οι χάρτες που βρίσκονται στις τελευταίες σελίδες τους βιβλίου και μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις συνοριακές αναπροσαρμογές και τα όρια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στα βάθη των αιώνων.
«476 μ.Χ., έτος κατά το οποίο καθαιρέθηκε ο Ρωμύλος Αυγουστύλος, ο τελευταίος Ρωμαίος αυτοκράτορας της Δύσης. Αλλά στην πραγματικότητα η απομάκρυνση του Ρωμύλου ήταν μόνο το τελευταίο, αναπόφευκτο βήμα σε μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει πολύ πριν. Μέχρι το 476, ο αυτοκράτορας ήταν μια μαριονέτα χωρίς καμία αποτελεσματική εξουσία, η αυτοκρατορία είχε ήδη διαλυθεί και έχανε το ένα κομμάτι μετά το άλλο. Οι βάρβαροι κυριαρχούσαν στη Γαλατία, στην Ισπανία, στην Αφρική, ακόμη και στην Ιταλία. και η Ρώμη είχε λεηλατηθεί περισσότερες από μία φορές, από τους Γότθους το 410 και ξανά από τους Βάνδαλους το 455. Εν ολίγοις, η διάλυση της αυτοκρατορίας είχε ήδη προχωρήσει τόσο πολύ που η καθαίρεση του τελευταίου δυτικού αυτοκράτορα δεν ήταν πολύ σημαντική είδηση…Το 376μ.Χ. μια απρόβλεπτη πλημμύρα προσφύγων στα σύνορα της αυτοκρατορίας και η αδυναμία των ρωμαϊκών αρχών να διαχειριστούν σωστά αυτή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οδήγησαν σε μια δραματική σύγκρουση που επρόκειτο να κορυφωθεί στην πιο καταστροφική στρατιωτική ήττα της Ρώμης από τότε που οι Καρχηδόνιοι του Αννίβα κατέστρεψαν τον Ρωμαϊκό στρατό στις Κάννες το 216 π.Χ».
Alessandro Barbero, The Day of the Barbarians
Παρακολουθήστε την ομιλία του Alessandro Barbero
Ακούστε τον εδώ
Το Soundtrack του βιβλίου
Barbarians War soundtrack – Penitence
Barbarians – Netflix Series – Volker Bertelmann
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Βάρβαροι: Μετανάστες, πρόσφυγες, εκτοπισμένοι στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Barbari. Immigrati, profughi, deportati nell’impero romano |
| Συγγραφέας: | Alessandro Barbero |
| Σειρά: | ΡΩΜΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ |
| Εκδόσεις: | Historical Quest, Σεπτέμβριος 2021 |
| Μετάφραση: | Σωτήριος Δρόκαλος |
| Υπεύθυνος έκδοσης: | Γιάννης Χρονόπουλος |
| Επιμέλεια έκδοσης: | Γιάννης Χρονόπουλος |
| Σελίδες: | 400 |
| Μέγεθος: | 17 Χ 24 |
| ISBN: | 978-618-5088-69-9 |
