Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διδακτική της Βιολογίας. Είναι η υπεύθυνη εκπαίδευσης της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Science United Project, ενός οργανισμού που έχει ως αποστολή την παροχή εκπαίδευσης στις φυσικές επιστήμες σε παιδιά πρόσφυγες, μέσω της υποστήριξης των δασκάλων τους.
Σχεδιάζει, σε συνεργασία με την ΑΜΚΕ Άνασσα, εκπαιδευτικά προγράμματα φυσικών επιστημών για βιβλιοθήκες και πολιτιστικούς οργανισμούς, αξιοποιώντας μια εμπειρία 16 ετών σε μουσεία, εκπαιδευτικούς οργανισμούς και περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Αγαπάει τη φύση, τη φωτογραφία και τους ανθρώπους.
Αυτή την περίοδο πραγματοποιεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και διαδικτυακό εργαστήριο για παιδιά του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Δήμου Αμαρουσίου «Δείξε μου το ράμφος σου… να σου πω ποιο είσαι», που βασίζεται στην πλούσια συλλογή του μουσείου.
Η βιολόγος και εκπαιδευτικός Κατερίνα Τσικαλάκη σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Σπούδασες βιολογία, εργάστηκες ως δασκάλα φυσικών επιστημών και έχεις σχεδιάσει και υλοποιήσει πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα για το περιβάλλον και τις φυσικές επιστήμες. Τι είναι αυτό που σε τράβηξε σε αυτή την κατεύθυνση;
Νομίζω ότι κάπως παρασύρθηκα σε αυτή την κατεύθυνση από τον ενθουσιασμό μου για τη γνώση που υπάρχει ήδη και είναι κρυμμένη σε βιβλία, άρθρα και μουσεία αλλά και το δέος που νιώθω για όλα αυτά που μένουν να ανακαλυφθούν. Αγαπώ πολύ τα πειράματα και με δελεάζει πολύ να δημιουργώ ευκαιρίες για τα παιδιά ώστε να παρατηρήσουν ένα φυσικό φαινόμενο ή να πραγματοποιήσουν τα ίδια ένα πείραμα και να μπορέσουν να σκεφτούν σαν επιστήμονες. Με αφορμή τον σχεδιασμό ενός εκπαιδευτικού προγράμματος έχω την ευκαιρία να γνωρίσω νέα πεδία της επιστήμης και να βρω τη σύνδεσή τους με την καθημερινή ζωή. Έτσι η γνώση γίνεται σημαντική για τα παιδιά, όταν μπορέσουν να την συσχετίσουν με θέματα που τα ενδιαφέρουν ή τα αφορούν ήδη. Και φυσικά είναι απολαυστικό να αλληλεπιδράς με μία ομάδα παιδιών, ακούς τις πιο διασκεδαστικές αλλά και στοχευμένες ατάκες, αρκεί να μην τα βάλεις να γράψουν διαγώνισμα!
Φαίνεται ότι έχεις μια ιδιαίτερη αγάπη στη φύση και το περιβάλλον. Αυτή η αγάπη υπάρχει εν γένει σε όλους, αλλά στην πορεία την «ξεχνάμε»; Πώς πιστεύεις μπορούμε να καλλιεργήσουμε την ευαισθητοποίηση των παιδιών και των πολιτών σε περιβαλλοντικά ζητήματα;
Πράγματι η αγάπη για τη φύση υπάρχει σε όλους μας, σύμφωνα μάλιστα με τη βιβλιογραφία! Όμως κάπου στην εφηβεία, ενώ αυξάνεται η ευαισθητοποίησή μας για τα θέματα του περιβάλλοντος, κάπου αυξάνεται και η απαισιοδοξία μας για το τι είναι εφικτό να αλλάξει. Κάπου εκεί χάνεται και η δράση στους περισσότερους ανθρώπους. Είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε την ευαισθησία και να εμφυσήσουμε αισιοδοξία στα παιδιά αλλά και στους μεγάλους, ώστε να μην αισθανθούν ότι ο αγώνας για την προστασία του περιβάλλοντος είναι μάταιος.
Συχνά η αιτία της απαισιοδοξίας είναι ότι μαθαίνουμε για όλα τα περιβαλλοντικά ζητήματα ταυτόχρονα και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυθόρμητα αισθανόμαστε ανίσχυρα και αδύναμα, και συχνά καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι εμείς οι ίδιες δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι.
Το ιδανικό όμως είναι να εστιάσουμε πρώτα στα τοπικά περιβαλλοντικά θέματα τα οποία και μας αφορούν άμεσα, αλλά και είναι πιο εφικτό να επηρεάσουμε θετικά με τις δράσεις μας.
Πώς προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας ενός διαδικτυακού εργαστηρίου με επίκεντρο την παρατήρηση και τη γνωριμία με τον κόσμο των πουλιών;
Θέλαμε να σχεδιάσουμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που να σχετίζεται με τη διδακτέα ύλη, αλλά να εμβαθύνει περισσότερο μέσα από βιωματικές δραστηριότητες. Αντλήσαμε από τους στόχους του αναλυτικού προγράμματος της Μελέτης Περιβάλλοντος της Β΄ Δημοτικού, και έτσι διαμορφώσαμε τους δικούς μας γνωστικούς στόχους ώστε μετά την συμμετοχή στο πρόγραμμα οι μαθητές/τριες να αναγνωρίζουν ότι τα πουλιά προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους, να διακρίνουν ότι τα διαφορετικά πουλιά τρώνε διαφορετικές τροφές και διαθέτουν διαφοροποιημένα όργανα για να πιάνουν την τροφή τους. Η αλήθεια είναι ότι αγαπάω πολύ την παρατήρηση πουλιών και σε αυτό βοήθησε πάρα πολύ το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Δήμου Αμαρουσίου που έχει μία συλλογή περισσότερων από 500 πουλιών. Επίσης, στην επιλογή του θέματος σημαντικό ρόλο έπαιξε η Δρ. Λήδα Κωλέττη, που εργάζεται στο Μουσείο εδώ και δεκαετίες, και έχει μεγάλη αγάπη και βαθιά γνώση για τα πουλιά.
Μίλησέ μας για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Δείξε μου το ράμφος σου… να σου πω ποιο είσαι» του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Αμαρουσίου. Τι περιλαμβάνει και σε ποιες ηλικίες αναφέρεται;
Το πρόγραμμα «Δείξε μου το ράμφος σου… να σου πω ποιο είσαι» είναι ένα διαδικτυακό και διαδραστικό εργαστήριο με θέμα τα πουλιά, την διατροφή τους και πώς αυτή σχετίζεται με το σχήμα του ράμφους και την συμπεριφορά τους. Απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες της Β’ Δημοτικού, διαρκεί 2 διδακτικές ώρες και προσφέρεται δωρεάν από τον Δήμο Αμαρουσίου.
Τα παιδιά μέσω της δασκάλας ή του δασκάλου τους συνδέονται ζωντανά με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αμαρουσίου, παρατηρούν τα εκθέματα, πραγματοποιούν δοκιμές και πειράματα με τα κιτ που έχουν λάβει ταχυδρομικά στο σχολείο τους, συζητούν και συμπληρώνουν ένα πολύχρωμο φύλλο εργασίας. Στο τέλος, έχουν την ευκαιρία να συμβάλλουν καλλιτεχνικά σε μία συλλογική κατασκευή που θα μείνει στην τάξη τους: ένα μόμπιλε με τις φιγούρες των πουλιών που γνωρίσαν και τις τροφές τους.
Γιατί θα πρότεινες στις/στους εκπαιδευτικούς να το επιλέξουν και να το παρακολουθήσουν μαζί με τους μαθητές τους;
Θα πρότεινα στις/στους εκπαιδευτικούς που έχουν φέτος Β’ Δημοτικού να το επιλέξουν καθώς θα εξασφαλίσουν πολλούς από τους γνωστικούς στόχους του αναλυτικού προγράμματος που αφορούν τα ζώα με πολύ διασκεδαστικό τρόπο! Το «Δείξε μου το ράμφος σου… να σου πω ποιο είσαι» έχει λάβει την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για τη σχολική χρονιά 2022-23. Επιπλέον είναι μία καλή ευκαιρία για να δοκιμαστούν οι συνεργατικές δεξιότητες της τάξης, καθώς τα παιδιά καλούνται να εργαστούν σε ομάδες και αλλά παράλληλα να έχουν και τα δικά τους υλικά. Επίσης, με τα κιτ και την συλλογική κατασκευή εξασφαλίζεται η ενεργός συμμετοχή όλων των παιδιών, δίνεται η ευκαιρία να επαναληφθούν οι δραστηριότητες στην τάξη. Η συλλογική κατασκευή αποτελεί ένα στολίδι για την τάξη αλλά και αφορμή για συζητήσεις για την διαφορετικότητα και την οικολογική ισορροπία.
Όλα τα Δημοτικά Σχολεία μπορούν να παρακολουθήσουν δωρεάν το νέο διαδικτυακό εργαστήριο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Αμαρουσίου. Ποια είναι η διαδικασία συμμετοχής των παιδιών στο πρόγραμμα; Υπάρχει η δυνατότητα κάποιο παιδί να το παρακολουθήσει ατομικά εκτός σχολικής μονάδας;
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επικοινωνήσουν με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αμαρουσίου και να κάνουν κράτηση στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Την ημέρα του ραντεβού, συνδέονται από την τάξη τους στην πλατφόρμα τηλεδιάσκεψης και ξεκινάμε το ταξίδι μας στον κόσμο των πουλιών.
Προτεραιότητα θα δοθεί στα δημοτικά σχολεία του Αμαρουσίου, όμως θα υπάρξουν ευκαιρίες και για τα υπόλοιπα σχολεία. Για την ώρα το πρόγραμμα απευθύνεται σε τάξεις και όχι σε μεμονωμένα παιδιά.
Ποια είναι η εμπειρία σου και η ανταπόκριση των παιδιών σε αυτά τα προγράμματα;
Τα παιδιά εκτιμούν πολύ την ευκαιρία για βιωματικές δραστηριότητες και την δυνατότητα να κάνουν τα ίδια πειράματα και να διερευνήσουν.
Αν αυτές οι ευκαιρίες είναι καλά σχεδιασμένες, τότε η επιτυχία των διδακτικών στόχων και η ψυχαγωγία είναι εγγυημένες! Βέβαια ήδη έχουμε πραγματοποιήσει το πρόγραμμα σε αρκετές τάξεις και τα σχόλια είναι πολύ θετικά, οπότε γνωρίζουμε για την αποτελεσματικότητά του από την εμπειρία
Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο εργαστήριο να γίνει διαδικτυακά; Πιστεύεις η διαδικτυακή διάδραση μπορεί να καλύψει τις ανάγκες ενός βιωματικού εργαστηρίου και σε ποιο βαθμό;
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας προέκυψε η ανάγκη για ποιοτική και βιωματική όσο γίνεται ψυχαγωγία και μάθηση. Με την ΑΝΑΣΣΑ αναπτύξαμε σε υψηλό βαθμό τις δεξιότητές μας στην οργάνωση διαδικτυακών και βιωματικών εργαστηρίων, ιδιαίτερα με τη βοήθεια των κιτ που παραλαμβάνει το κάθε παιδί. Έτσι αποφασίσαμε να συνεχίσουμε και μετά την άρση των μέτρων, καθώς πρόκειται για ένα πετυχημένο μοτίβο δράσης, που μπορεί να εξασφαλίσει την πρόσβαση στη γνώση και την ψυχαγωγία από κάθε γωνία της Ελλάδας.
Info
«Δείξε μου το ράμφος σου… να σου πω ποιο είσαι»: Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για παιδιά
