Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 4,5+ (target 5-9) – Διασκευή κλασικών έργων
«Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»
Ο γνωστός ορισμός της τραγωδίας του Αριστοτέλη
“Είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση ( αναπαράσταση επί σκηνής) πράξης σημαντικής και
ολοκληρωμένης, η οποία έχει κάποια διάρκεια, με λόγο ποιητικό,
τα μέρη της οποίας διαφέρουν στη φόρμα τους, που παριστάνεται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, η οποία προκαλώντας τη συμπάθεια και το φόβο του θεατή τον αποκαθάρει (λυτρώνει) από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα”
Η αρχαία ελληνική τραγωδία, η θεάρεστη μήτρα του σύγχρονου παγκόσμιου θεάτρου, έρχεται απευθείας μέσα από τους πλανόδιους τραγουδιστάδες. Από τους αυτοσχεδιασμούς τους, γεννήθηκε δια χειρός και πυρός του ποιητή και μουσικού Αρίωνα η λυρική μορφή και το αφηγηματικό περιεχόμενο των διθυράμβων, το οποίο έλαβε μια πιο θεατρική μορφή με μεταμφιεσμένους χορευτές σε Σατύρους, δηλαδή με χαρακτηριστικά τράγων. Αυτοί ήταν οι πρώτοι τραγ-ωδοί, τραγόμορφοι τραγουδιστές του θεού Διονύσου. Σε αυτόν τον χορό Σατύρων στάθηκε αργότερα απέναντι και συνδιαλέχθηκε μαζί τους ο ποιητής Θέσπις και αντί να τραγουδήσει, άρχισε να αφηγείται την ιστορία και εκεί, με τον συνδυασμό λόγου και μουσικής βγήκε στο φως η Αττική τραγωδία και άρα το παγκόσμιο θέατρο.
Αυτό το μαγικό γέννημα καλεί κάθε άνθρωπο να το παρακολουθήσει, να το ενσωματώσει στην κουλτούρα του, να γίνει μέλος και μέλημά του. Να σταθεί ως Θέσπις απέναντι στο εκάστοτε έργο και να συνδιαλλαγεί μαζί του στο επίπεδο των ιδεών, των προσώπων και του Ωραίου.
Οι ιστορίες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας είναι μύθοι αρχετυπικοί της ελληνικής και όχι μόνο γης, φορείς πανανθρώπινων αξιών και τα πρόσωπά τους, οι ήρωες τους, είναι ανθρώπινα σύμβολα που υψώνονται μπροστά στον θεατή ως υποκείμενα ψυχανάλυσης και παραδείγματος, ως σχήματα κάθαρσης και προσωπικής αντιστοιχίας/αναντιστοιχίας. Μοίρα και τύχη, ανάγκη και ειμαρμένη, δικαιοσύνη και αδικία, Θεός/θεοί και υπέρβαση, ηρωισμός ανθρώπων, πάνω στο σχήμα ύβρις-άτη-δίκη είναι οι βάσεις πάνω στις οποίες δομούνται αυτές οι πανανθρώπινες ιστορίες.
Ποιος δεν αναρωτήθηκε για το μέγεθος της προσβολής από την αρπαγή της Ωραίας Ελένης, για το μέγεθος της σαγήνης και της ομορφιάς της που πυροδότησε μια τέτοια πολεμική εκστρατεία και σύγκρουση, τόση που προκάλεσε δεκάδες ιστορίες, ήρωες, δράματα και ανακατατάξεις; Ή για το παράξενο παιχνίδι που έστησε η Μοίρα στον Οιδίποδα και την τυφλότητα που τον ακολουθεί ακόμα και παντοδύναμο; Ποιος δεν θαύμασε το πνεύμα ελευθερίας και θάρρους, αντιμετώπισης της εξουσίας και αντισυμβατικότητας που διέτρεχε την Αντιγόνη; Ή τον έρωτα που διαλύει τον νου της Μήδειας και την οδηγεί στην άκρη του γκρεμού; Έρωτας, πίστη, εξουσία, αφοσίωση, πλάνη, εκδίκηση, ομορφιά, πόλεμος, ελευθερία, αλήθεια, πόσες διακλαδώσεις των θεμελίων του ανθρώπου αναπτύσσονται μέσα σε αυτές τις ιστορίες;
Με την παρούσα σειρά που φέρει τον τίτλο Αρχαίες τραγωδίες για παιδιά, ο Φίλιππος Μανδηλαράς καταδύθηκε στη μαγεία αυτών των ιστοριών και έφερε στην επιφάνεια την ουσία και βαθιά δύναμή τους. Αποφεύγοντας, ορθότατα κατά την ταπεινή μου γνώμη, τους έμμετρους ή ομοιοκατάληκτους στίχους καθώς το πνεύμα των τραγωδιών θα γινόταν δύσβατο για τα παιδιά μέσα στο αχανές σώμα αυτών των στίχων, ο συγγραφέας μεταγράφει αυτές τις σπουδαίες ιστορίες σε ελεύθερο κείμενο, με τρόπο που μπορούν να επιδράσουν στον ψυχισμό, να συγκινήσουν και να κατανοηθούν στα υλικά τους από παιδιά 5 περίπου ετών και άνω. Ο Φ. Μανδηλαράς διατηρεί την ένταση και τη δύναμη των ιστοριών και προσπαθεί να διαχειριστεί με σεβασμό το 18+ υλικό και γεγονότα των τραγωδιών, ώστε να αναδείξει και να δώσει τον πλούτο του έργου στο παιδί-αναγνώστη δίχως να του κρεμάσει όλες τις για ενηλίκους σκιές του πρωτότυπου.
Παρατήρησα επίσης και θα την δείτε άπαντες τη σπουδαία χρήση της γλώσσας, ο πλούτος της οποίας αφήνεται να ρεύσει προς τον αναγνώστη.
“Σκοτείνιασε η Μήδεια. Σκοτείνιασε και γύρισε στη γη του πατέρα της, εκεί που τα δέντρα φυτρώνουν ανάποδα, οι θάλασσες τρυπώνουν βαθιά μες τη στεριά και τα βοτάνια στάζουν φαρμάκι. Γύρισε και είδε δράκους να νανουρίζουν τα όνειρα των αγοριών της…”
Ο συγγραφέας ενσωματώνει την σαρωτική ομορφιά δεκάδων λέξεων των τραγωδιών, επενδύοντας στον λυρισμό και την αισθητική τους πληρότητα, δημιουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τέσσερα απολαυστικά βιβλία που διαβάζονται με μεγάλο ενδιαφέρον καθώς μεταδίδουν και αναδίδουν την ομορφιά των πρωτότυπων ιστοριών, τη γλώσσα και την καθηλωτική τους ατμόσφαιρα. Ο λυρισμός, η ποίηση της αρχαίας τραγωδίας στέκεται ζωντανή σε αυτές τις διασκευές και ζεσταίνει με την ομορφιά των λέξεων και των εικόνων που αυτές συνθέτουν τον αναγνώστη.
Η επιλογή του υποτίτλου στο κυρίαρχο όνομα του ήρωα στον τίτλο αναδεικνύει με έναν συνοπτικό γλωσσικό σχολιασμό τη μεγαλύτερη ρίζα της προσωπικότητάς του. Ο Οιδίποδας που μεγάλωσε σαν λύκος πλάι σε αγέλη λύκων και αλυχτά πλάι στις εκπυρσοκροτήσεις της μοίρας, είναι ο βασιλιάς λύκος. Η Αντιγόνη είναι το κορίτσι που αγαπούσε τους λύκους, την καταγωγή από λύκο βασιλιά και την ελευθερία τους, βάζοντας τα πάνω από την εξουσία του Κρέοντα. Η Μήδεια είναι η μάγισσα από την Ανατολή, αφού η ατίθαση, προορισμένη για ιέρεια της θεάς Εκάτης, Κολχιδαία που αγαπούσε τα βοτάνια και στόλιζε τα μαλλιά της με φτερά αετών και τα χέρια της με φίδια, έφερε για τους άλλους το στίγμα της επικίνδυνης ξένης και σκοτεινής μάγισσας και εν τέλει γίνηκε το θύμα μιας στροφής της μοίρας. Η Ελένη σηματοδοτεί το τίμημα της ομορφιάς, καθώς η μοίρα την μετατρέπει σε έπαθλο και κέντρο ενός πολυετούς πολέμου, την ώρα που εκείνη αρνείται αυτήν την έκβαση. Αυτοί οι υπότιτλοι προσφέρουν το στίγμα, το μεδούλι ενός κλειστού οστού στον αναγνώστη.
Αλλά και μέσα στην ιστορία, έτσι όπως την προσαρμόζει, την μεταφέρει, την αποκωδικοποιεί και την μεθερμηνεύει ο συγγραφέας, παρατήρησα μια επιτυχή προσπάθεια αποτύπωσης των δομικών υλικών από τα οποία είναι φτιαγμένοι οι ήρωες και των ελιγμών της μοίρας και της ζωής που τους οδηγούν σε πράξεις και πάθη.
Στην έκδοση έχουν βρει τη θέση τους η συνοπτική παρουσίαση των κεντρικών προσώπων στην αρχή κάθε ιστορίας, μια μεστή και ιντριγκαδόρικη σήμανση της ιστορίας εν είδει μικροπερίληψης και ένα πολύ χρήσιμο δισέλιδο σημείωμα στο τέλος για την εν λόγω ιστορία, τις τραγωδίες από τις οποίες αντλεί ο συγγραφέας, τον βιογραφικό ιστό των ηρώων και τον μύθο που τους τυλίγει.
Στα σκληρόδετα εξώφυλλα δεσπόζουν οι μορφές των τεσσάρων ηρώων. Η ένταση στο βλέμμα τους, ιδίως των τριών ανφάς, Αντιγόνης, Οιδίποδα και Μήδειας, είναι μοναδική. Ήδη από εκεί, η εικονογράφος Ναταλία Καπατσούλια προοικονομεί ποιας ατμόσφαιρας βιβλία θα ξεφυλλίσουμε. Υπάρχουν στιγμές μέσα στις εικόνες της που αισθάνθηκα ότι η εικονογράφος δεν έχει κάνει καλύτερη δουλειά ως τώρα. Αισθάνθηκα ότι η ποιότητα και η αισθητική τους είναι παλεμένες πολύ, αγαπούν το κείμενο, του προσδίδουν εκείνη την οπτική έκταση που έχει ανάγκη καθώς απευθύνεται σε παιδιά που έχουν μεγάλη ανάγκη την εικόνα. Τα σκοτεινά χρώματα εναλλάσσονται με φως. Στην παλέτα του Οιδίποδα κυριαρχούν τα βαθιά κόκκινα, στης Ελένης τα μπλε της θάλασσας και του Ουρανού και τα κίτρινα της ξανθής Ελένης, στη Μήδεια το μαύρο και οι εκτοξεύσεις του, στην Αντιγόνη τα πράσινα του δάσους αλλά και μερικώς τα κόκκινα του λύκου πατέρα της. Ειδική μνεία θέλω να κάνω στα τοπία, στις αποτυπώσεις χώρων και παλατιών (αρχιτεκτονική) τα οποία είναι εκπληκτικά.
Πρόκειται περί μιας πολύ ουσιαστικής έκδοσης, μιας βαθιά δουλεμένης αποκωδικοποίησης των μύθων από τους οποίους αντλούν οι αρχαίοι τραγωδοί.
Η συνεργασία των δύο δημιουργών σε δεκάδες βιβλία εδώ αποτυπώνει μια ιδιαίτερη δύναμη.
Για αναγνώστες από 5 περίπου ετών.
Εκδόσεις Πατάκη.
Διακρίσεις
Για τη Μήδεια:
Με μια ματιά
- Με την παρούσα σειρά που φέρει τον τίτλο Αρχαίες τραγωδίες για παιδιά, ο Φίλιππος Μανδηλαράς καταδύθηκε στη μαγεία αυτών των ιστοριών και έφερε στην επιφάνεια την ουσία και βαθιά δύναμή τους. Διατηρεί την ένταση και τη δύναμη των ιστοριών και προσπαθεί να διαχειριστεί με σεβασμό το 18+ υλικό και γεγονότα των τραγωδιών, ώστε να αναδείξει και να δώσει τον πλούτο του έργου στο παιδί-αναγνώστη δίχως να του κρεμάσει όλες τις για ενηλίκους σκιές του πρωτότυπου.
- Ο συγγραφέας ενσωματώνει την σαρωτική ομορφιά δεκάδων λέξεων των τραγωδιών, επενδύοντας στον λυρισμό και την αισθητική τους πληρότητα, δημιουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τέσσερα απολαυστικά βιβλία που διαβάζονται με μεγάλο ενδιαφέρον καθώς μεταδίδουν και αναδίδουν την ομορφιά των πρωτότυπων ιστοριών, τη γλώσσα και την καθηλωτική τους ατμόσφαιρα.
- Στα σκληρόδετα εξώφυλλα δεσπόζουν οι μορφές των τεσσάρων ηρώων. Η ένταση στο βλέμμα τους, ιδίως των τριών ανφάς, Αντιγόνης, Οιδίποδα και Μήδειας, είναι μοναδική. Υπάρχουν στιγμές μέσα στις εικόνες της που αισθάνθηκα ότι η εικονογράφος δεν έχει κάνει καλύτερη δουλειά ως τώρα.
Το Soundtrack του βιβλίου
Ελευσίνια μυστήρια- Γ. Μαρκόπουλος
Μίκης Θεοδωράκης – Οιδίπους Τύραννος
Μια μικρή Αντιγόνη (Αντιγόνη του Ζ. Ανούιγ).
Mikis Theodorakis – Iphigenia (Original Soundtrack) (Full Album)
Θέμα νυχτερινού αγγέλου- Μάνος Χατζιδάκις
Ελένη – Γιώργος Σταυριανός (instrumental)
Το τραγουδι της χαμένης Κυριακής
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Ελένη, το τίμημα της ομορφιάς Οιδίποδας, ο βασιλιάς λύκος Αντιγόνη, το κορίτσι που αγαπούσε τους λύκους Μήδεια, η μάγισσα από την Ανατολή |
| Σειρά: | Αρχαίες τραγωδίες για παιδιά |
| Συγγραφέας: | Φίλιππος Μανδηλαράς |
| Εικονογράφος: | Ναταλία Καπατσούλια |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Νοέμβριος 2021 |
| Επιμέλεια-Διορθώσεις: | Αντωνία Κιλεσσοπούλου |
| Σελιδοποίηση: | Νίκη Αντωνακοπούλου |
| Σελίδες: | 40 |
| Μέγεθος: | 22,5 X 22 |
| ISBN: | 978-960-16-9712-3 978-960-16-8963-0 978-960-16-9711-6 978-960-16-8964-7 |
