Τίτλος: Ο λόγος της αρκούδας
Συγγραφέας: Χούλιο Κορτάσαρ
Εικονογράφηση: Εμίλιο Ουρμπερουάγκα
Απόδοση: Χρήστος Σιορίκης
Εκδόσεις: Πάπυρος
Σελίδες: 28
Μέγεθος: 29 Χ 22
Σειρά: Μικροί αναγνώστες, μεγάλοι συγγραφείς
ISBN: 978-960-486-110-1
Μια αρκούδα ζει στους σωλήνες ενός σπιτιού. Τις νύχτες ανεβαίνει από τους σωλήνες του εξαερισμού, της θέρμανσης, του θερμοσίφωνα και πηγαίνει από διαμέρισμα σε διαμέρισμα. Η γούνα της διατηρεί καθαρές τις σωληνώσεις και γι’ αυτό πιστεύει πως την εκτιμούν πολύ. Κάποιες φορες βγάζει το πόδι της από τη βρύση και η κοπέλα του τρίτου φωνάζει ότι κάηκε κι άλλες γρυλλίζει στον απορροφητήρα και η μαγείρισσα παραπονιέται ότι χάλασε.
Τις νυχτες, σιωπηλή, ανεβαίνει στην καμινάδα της σκεπής και αγναντεύει το φεγγάρι. Τα καλοκαιρινά βράδια από την άλλη, κολυμπάει στη δεξαμενή που φωτίζεται από τα αστέρια κι ύστερα γλιστράει μέσα στους σωλήνες του σπιτιού ευτυχισμένη. Μα αυτός ο θόρυβος στις σωληνώσεις κάνει τα ζευγάρια που ζουν στα διαμερίσματα να παραπονιούνται για την εγκατάσταση, την επαύριον στο διαχειριστή ή το θυρωρό.
Η αρκούδα δεν αφήνει τον καιρό να περνά έτσι. Ψάχνει πάντα τη βρύση που μένει ανοιχτή σε κάποιο διαμέρισμα. Από εκεί κοιτάζει το σκοτάδι των δωματίων, τη μοναξιά των μεγάλων κι αδέξιων πλασμάτων (ανθρώπους τους λένε μάλλον) που ζουν μέσα, που ροχαλίζουν τις νύχτες, που παραμιλάνε. Και το πρωί, η αρκούδα τους χαϊδεύει τα μάγουλα και φεύγει. Το βράδυ θα έρθει πάλι γρήγορα…
Ο διάσημος Αργεντίνος λογοτέχνης Χούλιο Φλορέντσιο Κορτάσαρ γράφει μια σπουδαίας ποιότητας αλληγορία, ένα κείμενο που κινείται σταθερά σε δύο επίπεδα με το δεύτερο να είναι ασφαλώς πιο συμβολικό, πιο δυσνόητο για τα παιδιά (τουλάχιστον ως τα 6-7) αλλά και άκρως πιο γοητευτικό καθώς πιάνει μια τόση δα κλωστή στη σκέψη του και την φτιάχνει ιστορία.
Θα σκεφτεί κανείς.. τι είναι αυτή η αρκούδα; Και ακόμα παραπέρα… τι θα σκεφτεί ένα παιδί καθώς του τη διαβάζεις ή τη διαβάζει μόνο του; Ίσως (μου αρέσει να εικάζω και καθόλου σίγουρος να μη νιώθω, καθώς είναι απείρως γοητευτικότερη η αβεβαίοτητα από την ασφάλεια του παντογνώστη)…
Είναι ο παράλληλος, ασήμαντος κόσμος που ζει πλάι μας αλλά ποτέ δεν πίστεύουμε πως υπάρχει στ’ αλήθεια. Είναι οι ομοειδείς μας, οι άνθρωποι ντε, που δεν μοιράζονται τις ίδιες συνήθειες, προτεραιότητες, τρόπο ζωής, με το δικό μας. Εκείνοι που έχουν αποδογυρίσει το χρόνο, που ζουν τη νύχτα και παρακολουθούν τον κάματο εκείνων που όλη μέρα τρέχουν να προλάβουν και τα βράδια ξαποσταίνουν.
Είναι εκείνοι οι απλοί παρατηρητές της ζωής και των άλλων, που τους αρέσει να κοιτούν, να κατανοούν, ενίοτε να συμπονούν ή και να συντρέχουν. Είναι εκείνη η μικρή, τόση δα εκδοχή της ζωής που συμβαίνει δίπλα μας κι εμείς την ακούμε ή την υποψιαζόμαστε, την αισθανόμαστε αλλά της γυρίζουμε την πλάτη, μας χαλάει τη νοικοκυροσύνη της νυχτιάς αλλά εμείς επιμένουμε να τρέχουμε στο θυρωρό αντί να ρίξουμε μια ματιά καταπάνω της. Είναι ο “ξένος” που ζει κρυμμένος, κάπου κοντά μας, εξόριστος σχεδόν στις βρώμικες σωληνώσεις που καταπίνουν τα απόνερά μας και όσα αυτά παίρνουν μαζί τους. Είναι ο εαυτός μας ο ίδιος, που τις νύχτες γυρεύει την περιπέτεια, τριγυρνά στις σκεπές, αγναντεύει το φεγγάρι – πόσο πολύ θα το ήθελα κι εγώ, παιδί μου τώρα, αλλά να… είμαι κουρασμένος… χρρρ- κάνει βραδινό μπάνιο στη θάλασσα της σκεπής (δεξαμενή, ναι) και παρατηρεί τη μοναξιά μας από την κλειδαρότρυπα της μισάνοιχτης βρύσης που στάζει αργά αργά τη ζωή μας την πρωινή. Είναι όλα αυτά κι ο,τι άλλο θέλεις εσύ να υποθέσεις.
Και πώς θα τα πεις όλα αυτά στο παιδί; Μα γιατί να τα πεις; Γιατί να τα εξηγήσεις; Γιατί να μην του βάλεις απλώς μια φιτιλιά για τις “αρκούδες” που ζουν δίπλα μας, κοντά μας, λίγο κρυφά από εμάς, που ταλαντώνεται η ζωή τους αλλιώτικα από τη δική μας; Κι ας καταλάβει ο,τι μπορεί το 7χρονο, το 9χρονο. Αυτά τα νοήματα λειτουργούν ως μνήμες. Έχουν την ιδιαιτερότητα ότι επανέρχονται και επανανοηματοδοτούν παραπλήσιες εικόνες και στέκονται στη σκέψη σου την ώρα που πρέπει.
Η εικονογράφηση του Εμίλιο Γκονζάλεζ Ουρμπερουάγκα νομίζω ότι σαγηνεύει με το δικό της τρόπο πλάι στο κείμενο. Σαλόνια γεμάτα χρώμα, με πραγματικά απίθανα χρωματικά παντρέματα και μια συνολική προσέγγιση που ισορροπεί ανάμεσα στο ρεαλισμό και το όνειρο.
Ένα τέτοιο λογοτεχνικό διαμάντι λοιπόν χρειάζεται πάντα σε ένα παιδικό μυαλό. Μη σας πω για εμάς τους μεγαλύτερους… Επείγει η ανάγνωσή του από όλους (και κοστίζει λιγότερο από 10 ευρώ).
“Ο λόγος της αρκούδας” γράφτηκε από τον Χούλιο Κορτάσαρ το 1952. Συγκεκριμένα περιλαμβάνεται σε ένα γράμμα του από το Παρίσι, προς ένα ζευγάρι φίλων του στο Μπουένος Άιρες, ως δώρο για τα παιδιά τους. Το 1962 η ιστορία αυτή συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο του “Ιστορίες των κρονόπιο και των φάμα”. Ως picture book εκδόθηκε μόλις το 2008 από τον εκδοτικό οίκο Libros del Zorro Rojo ενώ στην Ελλάδα ήρθε τους τελευταίους μήνες από τις εκδόσεις Πάπυρος.
Η αρκούδα
Η αρκούδα απειλείται. Είναι είδος προς εξαφάνιση. Η αρκούδα ζει και στους πάγους. Είναι πολικό ζώο. Αυτές είναι οι συνήθεις προσεγγίσεις μας του ζώου αυτού στο σχολείο. Τι θα λέγατε όμως να αφήναμε τα παιδιά να φτιάξουν μία αρκούδα όπως την φαντάζονται; Κόκκινη; Γιατί όχι; Αδύνατη; Στρουμπουλή; Ψηλή; Κοντή; Ας μην περιοριστούμε. Ας την ζωγραφίσουμε. Ή ας πάρουμε υλικά και ας την φτιάξουμε. Μόνοι μας. Όμως μπορούμε. Όπως την φανταζόμαστε.
Μια ιδέα εμπνευσμένη από τις σελίδες του βιβλίου είναι η εξής:
