Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 6-7+ (target 7-11) – Λογοτεχνία για παιδιά
Όποιος έχει στενό νου δεν έχει πλατιά καρδιά.
Λάο Τσε
Ο Ιταλός συγγραφέας, εικονογράφος και σχεδιαστής κινουμένων σχεδίων Ματέο Μπούσολα, εμπνευσμένος από τις συζητήσεις του με την κόρη του, εξερευνά τον κόσμο των στερεοτύπων, αποδομώντας τες με απολαυστικό τρόπο.
Περί τίνος πρόκειται
“Γνωρίζω ένα δύσκολο κορίτσι. Είναι εύκολο να είσαι δύσκολο κορίτσι. Αν δεν φοβάσαι να πέσεις όταν τρέχεις σαν αστραπή με το ποδήλατο, αν προτιμάς να σκαρφαλώνεις στα δέντρα αντί να ντύνεσαι πριγκίπισσα, αν σου λένε να μην παίζεις ποδόσφαιρο με τ’ αγόρια κι εσύ δεν καταλαβαίνεις και πολύ το γιατί, αν έχεις την εντύπωση πως όταν σου ζητούν να είσαι “καλό παιδί”, εννοούν μόνο ότι θέλουν να σωπάσεις, τέλος πάντων, κάθε φορά που δεν είσαι αυτό που περιμένουν από σένα να είσαι, αυτό θέλω να πω. Σίγουρα γνωρίζεις τουλάχιστον ένα τέτοιο παιδί. Μπορεί μάλιστα αυτό το παιδί να είσαι εσύ”.
Ένα δύσκολο κορίτσι είναι οκτώ χρονών και το λένε Βιολέτα, αλλά της αρέσει το γαλάζιο και το μπλε και όχι το βιολετί. Μπλε είναι τα στρουμφάκια, η θάλασσα και τα μάτια της μαμάς της. Αλλά το μπλε είναι για τα αγόρια, έτσι της λένε κάθε τόσο. “Εσένα πρέπει να σου αρέσει το Ροζ, γιατί είσαι κορίτσι“.
Η Βιολέτα ζει σε ένα χωριουδάκι στον λόφο μες στα δέντρα, σ’ ένα Κίτρινο σπίτι με μεγάλο κήπο. Το θέμα αγορίστικα κοριτσίστικα χρώματα δεν το κατάλαβε ποτέ. Ο μπαμπάς της την καταλαβαίνει. Της μιλά για το μπλε στο κορίτσι με το μαργαριτάρι του Βερμέερ και για την Παναγία του μεγάλου Δούκα του Ραφαέλο Σάντι. Κανείς δεν τις κορόιδευε αυτές. “Γιατί κάποτε το Μπλε ήταν το χρώμα των κοριτσιών“. Της αρέσει να παίζει ποδόσφαιρο, να τρέχει με το πατίνι της, να κάνει πράγματα που της αρέσουν. Ο πατέρας της δουλεύει στο σπίτι και φροντίζει τα λουλούδια. Η μαμά δουλεύει έξω, είναι μηχανικός ή μηχανικού όπως τη λέει η Βιολέτα. Η συνεύρεση με τον μπαμπά της δημιουργεί ένα μοναδικό ταξίδι στον κόσμο των στερεοτύπων, κάθε είδους.
Αν θέλετε να μάθετε τι σχέση έχει ο Θεός με το ροζ χρώμα, γιατί οι άντρες με γαλανά μάτια δεν θεωρούνταν παλιά αυθεντικοί εκπρόσωποι του είδους, πώς το ροζ ήταν κάποτε χρώμα των αντρών και το μπλε των γυναικών, τότε είστε στο σωστό βιβλίο.
-Βιολέτα, έτυχε ν’ ακούσεις ποτέ τη λέξη στερεότυπο;
-Ναι, απαντάει εκείνη. Νομίζω πως είναι ένα είδος δεινοσαύρου, σωστά;
-Όχι, δεν είναι δεινόσαυρος. Αν και, από μία άποψη…
-Τι είναι, λοιπόν;
-Είναι μια λέξη που προέρχεται από την τυπογραφία, σημαίνει κάτι που εμφανίζεται με τον ίδιο τρόπο. Όταν αναφερόμαστε σε ανθρώπους, είναι σαν να λέμε ότι κάποιος αποφασίζει πως υπάρχει ένας φραγμός, ένα κουτί από το οποίο δεν μπορείς ποτέ να βγεις.
-Σαν φυλακή;
-Ναι, σαν ένα κλουβί. Όλοι μας έχουμε τουλάχιστον ένα.
-Και ποιος μας βάζει εκεί μέσα;
Εστιάζοντας
Ένα βιβλίο που πραγματικά γρονθοκοπεί όλα τα στερεότυπα που κυριάρχησαν εδώ και αιώνες στις ανθρώπινες κοινωνίες οικοδομώντας χρυσά κλουβιά σφραγισμένα από συμβάσεις, κοινωνικές επιταγές και θλιβερές ή μαρκετίστικες κατηγοριοποιήσεις, ακόμα και στις τρυφερές βρεφικές, προσχολικές και πρωτοσχολικές ηλικίες, προκαλώντας αναστάτωση, άγχος, χάος στις παιδικές ψυχές. Μέσα από την τρυφερή επαφή και μια μεστή διαλογική φόρμα, πατέρας και κόρη ιχνηλατούν τα έμφυλα στερεότυπα, τις ανισότητες, την προκαθορισμένη μοίρα των γυναικών και τις αντιστάσεις τους, την κυριαρχία της μυϊκής δύναμης για αιώνες ως κριτήριο επιβολής, η οποία παράλληλα εσωκλείει τη σωματική κακοποίηση ως απειλή ή βιωμένη πραγματικότητα, το χρήμα ως το νέο κριτήριο επιβολής της αντρικής κυριαρχίας έναντι των γυναικών (παίρνω περισσότερα, δεν επιτρέπεται να παίρνεις ως γυναίκα περισσότερα), τη σημειολογία του κλάματος ως αδυναμία των αντρών, την ευλογία της αγκαλιάς και μερικά ακόμα που δυναμιτίζουν τη ζωή μικρών και μεγάλων μέχρι σήμερα, στην υποτιθέμενη σύγχρονη κοινωνία της ανεκτικότητας και της διαφορετικότητας, του αυτοπροσδιορισμού και της άλλης άποψης.
Πώς το ροζ από χρώμα αποφασιστικότητας και δύναμης, εξουσίας και ισχύος, έγινε το χρώμα της γλυκύτητας και της χάρης; Πώς τα χρώματα απέκτησαν εννοιολογικές συνδέσεις, τέτοιες που να χτίζουν βασανιστικά αρχιτεκτονήματα μέσα στη σκέψη των παιδιών; Δεν απαντάει απλά στα ερωτήματα που περίπου θέτει το βιβλίο μέσω των δύο ηρώων του. Τα διαλύει, τα αποσυναρμολογεί υποδειγματικά μπροστά στα μάτια των παιδιών, αποδομώντας τα, συμπυκνώνοντας την ουσία της στερεοτυπικής επικράτησης ή παράνοιάς τους.
Και τι κάνουν τα στερεότυπα; Γιατί δεν τα θέλουμε; Γιατί τα πολεμάμε; Δεν είναι βολικό να έχουμε κάποιες σταθερές για να νιώθουμε ασφαλείς μέσα στο κοπάδι; Πολλές φορές, με διαφορετικό από τον παραπάνω τρόπο, θα αναρωτηθούν ακόμα και τα ίδια τα παιδιά που τα έμαθαν έτσι και τώρα εσύ τους λες να ξεμάθουν γιατί αυτό είναι στερεότυπο.
“Μας κάνουν να πιστεύουμε ότι, αν δεν χωρέσουμε στο σωστό κουτί, δεν θα μας αγαπούν. Μερικές φορές, μάλιστα, εμείς οι γονείς φερόμαστε μ’ αυτόν τον τρόπο στα παιδιά μας, ξέρεις”.
Έξω από το κουτί! Μια ολόκληρη στάση και φιλοσοφία ζωής μέσα σε μια φράση. Να μη δέχεσαι θέσφατα, τις ετικέτες μιας κοινωνίας που δεν ξέρει πια γιατί τις καρφιτσώνει ακόμα. Να τοποθετείς τη σκέψη σου και την ίδια σου τη ζωή σε ασύμμετρα, αντισυμβατικά, αντιστερεοτυπικά μονοπάτια, εκεί όπου θα μπορείς να αμφισβητείς, να μην εγκλωβίζεις τον εαυτό σου και τους άλλους.
Ο Ιταλός συγγραφέας, εικονογράφος και σχεδιαστής κινουμένων σχεδίων Ματέο Μπούσολα, εμπνευσμένος από τις συζητήσεις του με την κόρη του, εξερευνά τον κόσμο των στερεοτύπων, συμπυκνώνοντας μέσα σε μικρές ιστορίες το νόημα, τη βαθύτερη ουσία των στερεοτπυικών αντιλήψεων που μας κυκλώνουν από τη μέρα της γέννησής μας με τα ροζ και τα γαλάζια μπαλόνια. Στο πλάι της μικρής Βιολέτας με το χαρακτηριστικό όνομα, στον ρόλο του πυροκροτητή, ο ζωγράφος μπαμπάς της, που της χαρίζει μέσα σε όλα, τον κόσμο των χρωμάτων, εκατοντάδων χιλιάδων σε όλο τον κόσμο, όπως οι άνθρωποι, μοναδικοί ο καθένας μας, όπως τα λουλούδια που δεν λογοδοτούν πουθενά.
Ένα απολαυστικό μικροδιηγηματικής μορφής δοκίμιο για παιδιά, που τους φανερώνει την ομορφιά της ζωής, το δικαίωμα στην αυτοέκφραση, στον αυτοπροσδιορισμό, την ελευθερία, αποκωδικοποιώντας τις ανοηματικές ανθρώπινες κατασκευές.
Διαβαθμισμένο σε επίπεδο, το βιβλίο απευθύνεται σε αναγνώστες από 6-7 περίπου ετών και καλύπτει άνετα όλη την προεφηβεία για να μην σας πω, ενήλικές μου, διαβάστε το κι εσείς, για να ξέρετε πώς να διαπραγματευτείτε με τα παιδιά σας αυτά τα τόσο σημαντικά ζητήματα.
Εκδόσεις Καλέντης.
Διακρίσεις
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Το χρώμα που θέλεις να είσαι |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Viola e il Blu |
| Συγγραφέας: | Matteo Bussola |
| Εκδόσεις: | Καλέντης, Μάιος 2023 |
| Μετάφραση: | Άννα Παπασταύρου |
| Υπεύθυνη έκδοσης: | Βασιλική Τζόκα |
| Μακέτα/σεδιδοποίηση: | Περιγραφή |
| Σελίδες: | 72 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: | 978-960-594-104-8 |
