Ο Ίνγκο Ζίγκνερ γεννήθηκε το 1965 και μεγάλωσε στο μικρό Γκρόσμπουργκβέντελ, κοντά στο Ανόβερο της Γερμανίας. Μετά το σχολείο και τον στρατό εργάστηκε σε τράπεζα, έζησε έναν χρόνο στη Γαλλία, πήγε για λίγο στο πανεπιστήμιο και κατέληξε να δουλεύει στο ταξιδιωτικό γραφείο Vamos. Οι ιστορίες που έλεγε από μικρός, εκεί πήραν σχήμα, έκταση, μορφές. Τα παιδιά που συμμετείχαν στα οικογενειακά ταξίδια του Vamos τον άκουγαν καθηλωμένα να σκαρώνει ακόμα και επιτόπιες ιστορίες. Και δεν άργησαν οι ιστορίες να μπουν σε χαρτί, το χαρτί ζήτησε σχέδια και χρώματα κι όλα αυτά έτρεξαν στις σελίδες βιβλίων. Βιβλίων παγκόσμιων εκδοτικών φαινομένων όπως ο Μικρός Δράκος Καρύδας που μεταφράστηκε σε πάρα πολλές γλώσσες και κατέκτησαν τους μικρούς αναγνώστες σε πολλές χώρες του κόσμου. Ο Καρύδας αποτελεί σήμερα μία από τις πιο επιτυχημένες παγκοσμίως σειρές παιδικών βιβλίων όπου το χιούμορ, η φαντασία, η αναγνωστική απόλαυση και η ισορροπία στην παροχή γνώσεων δημιουργούν απόλυτα αρμονικά βιβλία τα οποία πραγματικά λειτουργούν εθιστικά για κάθε παιδί που θα διαβάσει έστω και έναν Δράκο Καρύδα.
Πρόσφατα επισκέφθηκε την Ελλάδα όπου έδωσε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη τύπου στον Πολυχώρο των εκδόσεων Μεταίχμιο. Ευγενικός, προσιτός, πηγαίος, αυτοσχεδιαστικός συζήτησε αρκετή ώρα με όλους τους παρόντες.
Ο κορυφαίος Γερμανός συγγραφέας παιδικών βιβλίων, Ίνγκο Ζίγκνερ, είναι σήμερα κοντά μας σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη,
Συνέντευξη στους συντάκτες του ELNIPLEX
Η Ελλάδα με ότοστοπ, οι δράκοι που δεν υπήρχαν και ένας… φακός
Κύριε Ζίγκνερ, σας ευχαριστούμε για την τιμή να επισκεφθείτε τη χώρα μας. Η απόσταση Αθήνα-Ανόβερο είναι περίπου 2.500 χιλιόμετρα με το αυτοκίνητο. Για ποιο λόγο θα ερχόσασταν με ότοστοπ στην Ελλάδα εκτός από τον Δράκο Καρύδα;
Για τους Έλληνες, για την τρόπο ζωής τους, την φιλικότητά τους, τα χρώματα της θάλασσας, τα χωριά, το κλίμα από την άνοιξη ως το φθινόπωρο. Πέρασα αρκετές διακοπές στην Ελλάδα, στην ηλικία των 24 (με ότοστοπ) στην Αθήνα και την Κρήτη και αργότερα στην Χαλκιδική (Σιθωνία) και τη Λέσβο.
Υπήρχαν στα αλήθεια δράκοι στο Ανόβερο και τη λίμνη Λέινε όταν ήσασταν παιδί ή υπάρχουν μόνο στις ιστορίες σας;
Κάτι θα πρέπει να υπήρχε…
Μεγάλωσα σε μία πολή μικρή πόλη κοντά στο Ανόβερο (η πόλη ονομάζεται Großburgwedel) με πολλά παιδιά στη γειτονιά και με τα αδέρφια μου και την αδερφή μου (είμαστε 4 αδέρφια και ήμουν ο μεγαλύτερος). Συχνά παίζαμε στη φύση (όλο το χρόνο) στα χωράφια και το δάσος. Κάθε παιδί είχε ένα εικονικό άλογο ή κάποιον άλλο αόρατο φίλο και παίζαμε “Ινδιάνοι και Καουμπόυδες” ή κάτι σαν κι αυτό (αλλά, όπως θυμάμαι, δεν υπήρχαν δράκοι, δυστυχώς…). Το απόγευμα διάβαζα συχνά ιστορίες στον αδερφό και την αδερφή μου, κάποιες φορές μάλιστα τους έκανα και μερικά μικρά σκίτσα.
Ας φανταστούμε ένα παιδί που διαβάζει στο κρεβάτι μόνο με έναν φακό. Τι συνέβη την επόμενη μέρα; Πόσο εύκολο είναι το πρωινό ξύπνημα για εκείνο;
Την ξέρω αυτήν την κατάσταση πολύ καλά: Συχνά, διάβαζα με έναν φακό στο κρεβάτι (ο πατέρας μου ήθελε να κοιμόμαστε αλλά εγώ ήμουν ένας ενθουσιώδης αναγνώστης), έτσι το πρωί, συνήθως ήμουν κουρασμένος και συχνά καθυστερούσα στο σχολείο. Έλεγα στους δασκάλους μου ότι είχα να πάω τον μικρό μου αδερφό στο νηπιαγωγείο…
“Το βασικό ενδιαφέρον του σχολείου θα έπρεπε να είναι
να ανακαλύψει τα ταλέντα ενός παιδιού…”
Πόσο εύκολα μπορεί το σχολείο να βοηθήσει ή να “καταστρέψει” έναν μαθητή; Πιστεύετε ότι το σχολείο μπορεί απλά να αναπαράγει το υπάρχον κοινωνικό status;
Σήμερα, το σχολικό σύστημα βασίζεται στους όρους εκατοντάδων ετών πριν: το παιδί πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα πρόγραμμα, κάθε μαθητής ακολουθεί μια νόρμα διδασκαλίας/μαθημάτων. Αν ένα παιδί δεν είναι επιτυχημένο σε αυτό το πρότυπο, αποτυγχάνει. Κατά τη γνώμη μου, είναι λογικό το σχολείο να διδάσκει αποφασισμένες και κοινές αξίες, αλλά το βασικό ενδιαφέρον του σχολείου θα έπρεπε να είναι να ανακαλύψει τα ταλέντα ενός παιδιού και να υποστηρίξει αυτά τα ταλέντα.
Έχετε πει ότι είχατε δυσκολία στο να γράφετε εκθέσεις, αλλά ήσασταν πολύ καλός στο να δημιουργείτε και να αφηγείστε ιστορίες. Ποια είναι η απόσταση ανάμεσα στην ιδέα και την αφήγηση και ακολούθως ανάμεσα στην αφήγηση και τη συγγραφή μιας ιστορίας;
Καλή ερώτηση… Η ιδέα μιας ιστορίας είναι ένα σημαντικό στοιχείο, είναι η βάση της. Λέγοντας μια ιστορία, η ιδέα μπορεί να μεγαλώσει, ο αφηγητής αυτοσχεδιάζει, αισθάνεται ελεύθερος: μπορεί να “παίξει” με τη φωνή του, τις χειρονομίες, τις εκφράσεις του προσώπου και έτσι να δώσει χρώμα στην ιστορία. Αλλά ως επί το πλείστον, με το να πεις απλά μια ιστορία, υπάρχει λιγότερη ένταση, ενώ μια ιστορία που γράφτηκε είναι το αποτέλεσμα αρκετών παραγόντων: της ιδέας, της πλοκής (ιστορίας), της συγκέντρωσης και του ρυθμού.
Είχατε πει ότι εργαζόσασταν σε ένα ταξιδιωτικό γραφείο την εποχή που σιγουρευτήκατε ότι οι ιστορίες σας μπορούσαν να ταξιδέψουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων… Πώς ονομαζόταν το ταξιδιωτικό γραφείο; Μπορείτε να μας πείτε ένα γεγονός που συνέβη όταν εργαζόσασταν εκεί και διηγήθηκατε μια ιστορία σας;
Ο οργανισμός ονομάζεται „Vamos Eltern-Kind-Reisen” (Vamos Γονείς- Παιδί-Ταξίδια) και είναι μια πολύ πετυχημένη επιχείρηση στη Γερμανία καθώς πραγματοποιεί μια καλή ιδέα: Αρκετές οικογένειες περνούν τις διακοπές τους μαζί. Η μισή μέρα αφιερώνεται στη φροντίδα των παιδιών, έτσι ώστε οι γονείς να έχουν λίγο χρόνο για τον εαυτό τους. Το αποτέλεσμα αυτού ήταν μερικά πολύ όμορφα ταξίδια διακοπών, ειδικά από τη στιγμή που τα παιδιά βρίσκουν πάντα πολύ γρήγορα κοινό έδαφος.
Τη δεκαετία του 1990, πολλές φορές θυμάμαι το Vamos με αφορμή ταξίδια στο εξωτερικό. Μια φορά, ένα ζεστό καλοκαιρινό βράδυ στη Γαλλία (Drôme) κάτω από μια κερασιά, είπα σε περίπου τριάντα παιδιά μεταξύ 3 και 12 ετών μια ιστορία για έναν νάνο που ζούσε κάπου στα βουνά του Drôme. Αυτή ήταν μια καθοριστική στιγμή για εμένα καθώς τα παιδιά άκουγαν τόσο συγκεντρωμένα που εξέπληξε και εμένα τον ίδιο πάρα πολύ. Όπως σήμερα, σηκώθηκα όρθιος και αφηγήθηκα μια ιστορία ενώ τα παιδιά κάθονταν στο πάτωμα. Απολαμβάνω τόσο πολύ να λέω μια ιστορία, όπως τα παιδιά απολαμβάνουν να την ακούνε.
Και εγένετο το εκδοτικό φαινόμενο Δράκος Καρύδας
Ετσι λοιπόν, αποφασίσατε να γίνετε συγγραφέας. Και κάπως έτσι, γεννήθηκε μια σπουδαία οικογένεια δράκων. Γιατί πιστεύετε ότι έγιναν τόσο δημοφιλείς στη Γερμανία και το εξωτερικό;
Απ’ όσο γνωρίζω, πολλοί πολιτισμοί γνωρίζουν ιστορίες για δράκους. Ένας μικρός, ιπτάμενος, πορτοκαλί δράκος που πετάει φωτιά είναι πρωτότυπος, καθολικός και ιδανικός να πουλήσει (αλλά αυτό δεν είχε καμία σημασία όταν δημιούργησα τον Δράκο Καρύδα για τα παιδιά της γειτονιάς).
Νομίζω ότι ο πραγματικός λόγος για τη δημοφιλία των ιστοριών μου είναι, πρώτον, ο συνδυασμός του χιούμορ και της αγωνίας, δεύτερον, ότι αγαπώ τους ήρωές μου και τους παίρνω σοβαρά (όπως κάνουν και οι αναγνώστες μου μετά), τρίτον, η πλοκή έχει γίνει με φροντίδα και με ύφος λόγου που τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν χωρίς να είναι τόσο απλό και, τέταρτον, οι ζεστές και σύνθετες εικονογραφήσεις. Πέμπτο αλλά πολύ σημαντικό, ένας αφοσιωμένος εκδότης και αφοσιωμένοι πωλητές βιβλίων εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Υπήρχαν αυτά τα στοιχεία στη σκέψη σας από την αρχή της συγγραφής ή ήταν αυθόρμητες εκφράσεις μιας εσωτερικής κίνησης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας;
Δεν είχα κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό μου όπως την πλοκή, τους χαρακτήρες, το μάρκετινγκ και ούτω καθεξής. Οι ιστορίες και οι ήρωες μεγάλωναν σταδιακά και ενστικτωδώς. Για παράδειγμα, το Τρίο Καρύδας, Ματίλντα και Όσκαρ δεν σχεδιάστηκε. Αργότερα, ανέπτυξα την ιδέα ότι αυτοί οι τρεις ήρωες θα έχουν περιπέτειες μαζί.
Επίσης, σήμερα γράφω διαισθητικά. Αλλά η εμπειρία εύρεσης της πλοκής είναι μεγαλύτερης σημασίας. Γράφοντας μια σκηνή, το να βουτήξω μέσα στη δράση είναι πάντα συναισθηματικό και διαισθητικό για μένα και χωρίς κάποιο πλάνο.
Πείτε μας, κύριε Ζίγκνερ… Αρχίσατε να ζωγραφίζετε επειδή θέλατε προσωπικά να υποστηρίξετε τις ιστορίες σας; Πώς μάθατε να ζωγραφίζετε; Υπήρχε κάποιο ταλέντο ή ήταν απλώς η ισχυρή σας θέληση να μάθετε;
Έχω ταλέντο στη ζωγραφική, αλλά σίγουρα πολλοί άνθρωποι έχουν. Η επαγγελματική μου ενασχόληση με τη ζωγραφική συνέβη περισσότερο από τύχη. Εικονογραφούσα πάντα τις μικρές ιστορίες που έδωσα στα παιδιά που ήταν φίλοι μου αλλά το πρώτο μου βιβλίο (2002) δεν ήθελα να το εικονογραφήσω με τίποτα. Ήταν η ελπίδα μου ότι ο εκδότης θα έβρισκε έναν εικονογράφο. Αλλά είπαν ότι μπορώ να το κάνω εγώ αυτό.
Στα μάτια μου είμαι περισσότερο ένας συγγραφέας που εικονογραφεί τις ιστορίες του. Με τα χρόνια, ανέπτυξα την μάλλον μέτρια ικανότητά μου να ζωγραφίζω ολοένα και περισσότερο. Κι ακόμα και σήμερα εξακολουθώ, πάντα αυτοδίδακτος. Αλλά μια μέρα, θα ήθελα να πάω σε μια σχολή ζωγραφικής.
“Εμποδίζουμε τον πόλεμο ενθαρρύνοντας τη δημοκρατία”
Κύριε Ζίγκνερ, γεννηθήκατε και ζείτε ακόμα σε μία πόλη η οποία βομβαρδίστηκε ανηλεώς το 1942 από τις Συμμαχικές Δυνάμεις σαν μια τραγική απάντηση στις θηριωδίες του Χίτλερ. Διακρίνετε κάποιον άμεσο κίνδυνο επιστροφής των “κακών δράκων” του φασισμού και της τρέλας του πολέμου στην Ευρώπη; Κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα είχε πιθανότητες να ξανασυμβεί αυτό;
Σίγουρα, υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα πολέμου στην Ευρώπη παρά τις τρομερές εμπειρίες του παρελθόντος. Νομίζω ότι μπορούμε να εμποδίσουμε τον πόλεμο ενθαρρύνοντας τη δημοκρατία. Ένα δημοκρατικό σύστημα χρειάζεται την ενεργή συμμετοχή πολλών μεμονωμένων ατόμων, ακόμα καλύτερα κάθε ατόμου. Και πάνω απ’ όλα χρειάζεται η εκπαίδευση. Δημοκρατία χωρίς εκπαίδευση είναι αδύνατη. Πρέπει να ξεκινήσουμε από τα παιδιά και να τους μεταδώσουμε τις δημοκρατικές μας αξίες από πολύ νωρίς. Αυτές οι αξίες δεν είναι πάντα ελκυστικές με την πρώτη ματιά: συμβιβασμοί, κατανόηση, διάλογοι, συζητήσεις, ανοιχτό βλέμμα σε νέα πράγματα, μεταρρυθμίσεις, ξανά και ξανά… Αυτό -σίγουρα δεν είναι εύκολο- ζώντας μαζί στην δημοκρατία είναι αναμφίβολα πολύ καλύτερο από κάθε πόλεμο.
Μπορεί το διάβασμα να βοηθήσει στην αποτροπή του Ολοκληρωτισμού;
Το να μάθεις να διαβάζεις, είναι μια βασική ικανότητα και η μόνη που ένα παιδί μπορεί να κατακτήσει μόνο μαζί με έναν ενήλικα.
Το να μάθεις να διαβάζεις, αναπτύσσει ενσυναίσθηση και τη δύναμη της φαντασίας -αυτές είναι οι ικανότητες που κάθε άτομο χρειάζεται σε μια σύγχρονη κοινωνία.
Ένα παιδί που δεν μπορεί να διαβάσει πολύ καλά θα έχει μεγάλο πρόβλημα στο σχολείο επειδή η ανάγνωση είναι σημαντική για κάθε σχολικό αντικείμενο.
Ένα παιδί στο οποίο διαβάζουμε δυνατά, μαθαίνει επίσης να ακούει.
Ως εκ τούτου, η απάντησή μου είναι “Ναι, σίγουρα”.
Μια τελευταία ερώτηση. Τα τελευταία επτά χρόνια, η Ελλάδα υποφέρει από μια τεράστια οικονομική κρίση, όπως και άλλες χώρες της Μεσογείου. Υπάρχει, κατά τη γνώμη σας, κάποιο πολιτιστικό υπόβαθρο πίσω από κάθε τέτοια κρίση;
Δεν αισθάνομαι ιδιαίτερα ικανός να απαντήσω με σοβαρότητα σε αυτήν την ερώτηση. Μπορώ μόνο να υποθέσω: είναι πιθανό ότι διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες, διαφορετικά πολιτιστικά υπόβαθρα και διαφορετικές νοοτροπίες έγιναν σημαντικές. Για παράδειγμα, οι ενέργειες των κυβερνήσεων στην Σκανδιναβία και την Γερμανία επηρεάζουν την κοινωνία πολύ περισσότερ, ενώ η πολιτική στην Ιταλία φτάνει λιγότερο στην καθημερινή ρουτίνα των ανθρώπων. Αυτά τα προβλήματα συχνά λύνονται απευθείας και όχι πάντοτε σύμφωνα με το νόμο. Αυτό συχνά μπορεί να οδηγήσει σε διαφθορά. Τότε, το σύστημα της κυβέρνησης δεν θα λειτουργήσει αξιόπιστα.
Από την άλλη μεριά, πρέπει να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας, ποιος στην Ευρώπη μπορεί και θα μπορούσε να αντιληφθεί ποια είδη κανόνων έχουν συνάφεια με όλους. Αυτές οι διαδικασίες είναι πολύπλοκες και επίσης πρέπει να ληφθούν υπόψη οι σχέσεις με άλλες χώρες εκτός Ευρώπης.
Πάντα προσπαθώ να ενημερώνομαι και να είμαι ένας διαφωτισμένος πολίτης.
Αλλά, πρέπει επίσης να βασίζομαι και στην ικανότητα των πολιτικών, των ακαδημαϊκών και των μέσων ενημέρωσης.
Κύριε Ζίγκνερ, ευχαριστούμε πολύ.
